|

Nes (It Amelân)

Nes (It Amelân)
©: FrieslandWonderland

Nes is in doarp mei in iest-eftich karakter. It oarspronklike sintrum lei folle eastliker as it plak dêr’t de doarpskom no leit. Rom foarby de yn 1878 troch P.J.H. Cuypers ûntwurpen neogoatyske roomsk-katolike Sint-Clemenstsjerke leit it âlde tsjerkhôf mei fraaie grêfstiennen. Dêr binne fûndeminten opgroeven fan in ieremidsieuske dowestiennen tsjerke en in letter eksimplaar mei in Goatysk koar.

Tsjintwurdich foarmet de lossteande doarpstoer it markante teken fan de kearn. De fan giele stien oplutsen klokketoer stiet op in lytse ferheging. Hy is yn 1664 yn opdracht fan Valerius (Watse) Frans van Cammingha en Rixt van Donia boud, destiids ‘de Heer en Vrouwe van Ameland’. Yn 1732 is hy yn opdracht fan Prins Willem IV, doedestiids ‘Heer van Ameland’, ferhege. Eastlik fan de toer leit de iepen griene Torenhoogte. Noch fierder eastlik it Kerkplein mei ek fariearde, fraaie pânen. De ienfâldige herfoarme tsjerke datearret fan 1734 en waard yn 1824 ferboud. In oar beskieden tsjerkegebou is de meniste fermanje, út healwei de 19e ieu.

It karakteristike Amelânske komdoarp is lange tiid it haadplak west. It doarp hat wol in oantal strjitten en pleineftige romten, mar in soad wenningen en buorkerijen út de 17e en 18e ieu lykje sûnder plan, spontaan boud te wêzen. It strjittepatroan fan de smelle, ferhurde wegen en stegen rint ûnregelmjittich, soms warreljend tusken de mei huzen en buorkerijen beboude en mei hagen of lattestekken ôfgrinze hiemen troch. It binne faak wenhuzen mei in sealdak op in langwerpige plattegrûn. De topgevels binne markearre mei ien of twa friezen en yn de top ôfwurke mei flechtings – skean ferrinnende rollagen-. Sommige ynterieurs hawwe noch tegels en bedsteedswanden. In opmerklik wenhûs út 1625 stiet oan de Rixt van Doniaweg. It hat in seldsume yn- en útbûgende saneamde ojyfgevel, dy’t mei pinakels in markant silhûet oplevert. De earste nei-oarlochske doarpsútwreiding kaam yn it noarden mei tradisjonalistyske wenningen yn in passende karakteristyk fan lytsskaligens. Letter binne der buertsjes foarme yn it súdeasten en noardwesten.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel

© Foto voorblad: FrieslandWonderland


Nieuwe encyclopedie van Fryslân voor slechts € 29,90 incl. verzenden!

Bijna 8 kilogram aan kennis over Friesland! Wees er snel bij want op is op.

De Nieuwe Encyclopedie van Fryslân is een onmisbare aanvulling in de boekenkast voor iedereen die gek is van Fryslân en meer wil weten van deze provincie. Op 15 september 2016 verscheen de vierdelige encyclopedie die rond de 3000 pagina’s telt, 11.000 trefwoorden bevat en ruim 8 kilo weegt. De encyclopedie staat bomvol actuele kennis over Fryslân en is een echte pageturner geworden.

Voor al diegenen die dit standaardwerk over Fryslân altijd al hadden willen hebben! Nu voor een wel heel speciaal prijsje! Maar let op! Op = Op!