Tsjom
It terpdoarp Tsjom is fan fier al te werkennen oan de hege tsjerketoer. De toer is yn syn gehiel 72 meter heech en hat in opmerklik hege spits: de romp mjit 31, de spits 41 meter. De spits is in wûnder fan timmermanskeunst. In opskrift fermelde dat er yn 1548/49 ûnder lieding fan toermaster Cornelis Claesz boud is. De romp hat in hege spitsbôgige yngong mei fiskblaas trasearings fan sânstien, even heger ha alle siden spitsbôgenissen en boppe kamen nissen yn korfbôgefoarm mei galmgatten.
‘De Kerkbuurt is vry groot, en bestaat uit eene ruime dubbele streek huizen, ter wederzyden van eene welgevloerde straat, en voorts uit drie of vier bystraatjes’ wurdt oan it ein fan de 18 ieu skreaun.
Tsjom is in frij grut doarp, it grutste fan it eardere Frjentsjerteradiel . Romtlik wurdt de kearn bepaald troch in T krusing mei oan de noardkant de grutte tsjerke mei de enoarme toer dy’t ek noch op in hege terp stiet. Dêr tsjinoer stiet op’ e hoeke fan de Foarstrjitte de herberch en even fierder, in bytsje weromlutsen, it âlde skoaltsje fan giele stien wêrfan de earste stien yn 1830 lein is.
Njonken de tsjerke stiet de pastorije fan flak nei 1900, tsjintwurdich yn gebrûk as ferieningsgebou.
De haadstrjitte, de Foarstrjitte, komt fan it suden út op’ e tsjerke út. By de krusing is der kompakte bebouwing, fierder nei it suden ta ferbredet de strjitte him. Dêr ha de huzen oan de eastkant foartunen. Dêr tichtby krúst de Aldmear de strjitte, in skildereftige feart mei wetterbuertsjes. Sawol de útfalswei rjochting Wommels as dy rjochting Frjentsjer ha in iepen lintbebouwing, wêrtusken wat deftige doarpshuzen en monumintale buorkerijen te sjen binne.
De tsjerke is fanâlds romaansk, mar de súdkant, dy’t nei it doarp ta rjochte is, is letter ommantele mei lytse giele stien. Oan foaral it westlike part fan de noardmuorre is de dowestien fan romaanske komôf te sjen, kompleet mei sparfjilden en in rûnbôgefries. De tsjerke is yn lettere ieuwen fergrutte.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
