©: Nieske Riemersma

Vlakbij de Lauwerszee is in de 6de eeuw na Christus het wierdedorp Vierhuizen ontstaan. Omstreeks 1300 is de zeedijk, nu de Oude Provinciale Dijk genoemd, om het dorp getrokken. De coupure met balkenhuis is aan de westzijde van het dorp te vinden. Het dorp komt laat in de bronnen voor: in 1525 als Veerhusen.

Ten zuiden van het dorp hebben twee borgen gestaan; er zijn later boerderijen gesticht. De borg Bewsum is eind 17^e eeuw gesloopt; het borgterrein is bewaard gebleven en er staat nu een boerderij uit 1895 met een voorhuis uit 1870. Van de borg Panser resteert de gracht van de borgstee. De boerderij dateert uit 1910. Tussen de borgterreinen ligt een oud kerkpad.

Zo dicht bij de zee waren de bewoners niet alleen bij het agrarisch bedrijf betrokken, maar oefenden ze ook de visserij uit. Ten noorden werd in 1807 de Vierhuisterpolder ingedijkt, in 1875 gevolgd door de Westpolder. In de polders zijn boerderijen tot stand gekomen. De meeste van de huidige boerderijen dateren van omstreeks 1875, toen het de boeren goed ging. Toen de Kerkvoogdijpolder in 1927 ten westen van de oude dijk tot stand kwam, was Vierhuizen geen kustplaatsje meer.

De kerk dateert mogelijk uit de 12^e eeuw en het muurwerk kan nog tufsteen bevatten, maar die is verstopt achter een geblokte pleisterlaag die in 1869 is aangebracht. In 1843 is de losstaande toren vervangen door een in de westpartij opgenomen toren. De kerk kon dankzij een gewonnen prijs recent een zorgvuldige restauratie ondergaan. Een ander hoogtepunt in het dorpssilhouet is de achtkante korenmolen met stelling De Onderneming die in 1858 is opgericht.

Op de hoek van de Hoofdstraat en de Dijksweg staat een woonhuis met smederij in fraaie expressionistische vormen, in 1928 ontworpen door Willem Reitsema. De op een ruim erf staande pastorie, een blokvormig gebouw met laag tentdak, is in 1928 door dezelfde architect ontworpen.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Nieske Riemersma