In de Bjirmen bezit It Fryske Gea landschapselementen van cultuur­historisch belang: de oude kleiputten. Vogels kiezen de kleiputten als hoogwatervluchtplaatsen. De lage en zilte graslanden zijn vooral van belang voor weidevogels. Bijzonder is de begroeiing van het zilte grasland.

De oude kleiputten zijn opvallende elementen in het landschap. In het Fries heten de overblijfselen van de kleiwinning dyksputten. De klei was in de negentiende eeuw nodig voor het ophogen van de zeedijk. Na het werk bleven lage aflopende graslanden over, met op de watergrens slikkige strandjes die naar voedsel zoekende plevieren en strandlopers trekken.

Het gebied is niet vrij toegankelijk. Vanaf de weg van Roptazijl tot voorbij Koehool zijn de natuurterreinen langs de dijksvaart goed te overzien.

De Hege Wier

Deze vijf meter hoge stinswier ligt aan de oostkant van Sexbierum. De aarden heuvel heeft een oppervlak van 25 vierkante meter en valt in het vlakke landschap meteen in het oog. Tijdens archeologisch onderzoek vóór 1996 bleek deze omgracht te zijn geweest. Op het voorterrein ervan bevond zich een boerderij.
In de late middeleeuwen stond op de wier waarschijnlijk een stins van de verder onbekende familie Goslinga. Het hier gevonden puin wijst daarop. Het perceel met wier werd naar deze familie genoemd. Het geheel was in 1546 in het bezit van de kerk van Sexbierum. De kerk bezat vlakbij de wier een boerderij, “Feijckama saete”. Het vermoeden bestaat dat de Goslinga’s of hun erfgenamen het bezit aan de kerk hebben vermaakt.
Dergelijke wieren waren in de Middeleeuwen talrijk in de provincie, met een concentratie rondom de vroegere Middelzee. De heuvels gebruikten de hoofdelingen voor de bouw van hun versterkte huizen als onderdeel van hun strategie om hun machtspositie te beschermen.
Er zijn nog vijf wieren in Friesland bewaard gebleven, waaronder die van Menaldum en Jellum het bekendst zijn.

Klein Botnia

Klein Botnia of Botniahuis is al vóór 1500 gebouwd. Dit blijkt uit de nog aanwezige kapconstructie. De oudst bekende eigenaar was Jarich van Botnia, grietman (burgemeester) van Franekeradeel en olderman van Franeker. Zijn vader Tjalling was al in 1527 bezig met de verbouw van de stins. De zoon van Jarich, weer een Tjalling, vermaakte het huis aan zijn neef en nicht Peter en Luts van Walta. In 1661 verkocht de laatste het “grote leigedekte dwarshuis” aan Idzardus van Gerroltsma, burgemeester van Franeker. Zijn dochter, gehuwd met raadsheer Hobbe Baerdt van Sminia, verkocht in 1693 het huis aan Harmen Roëll, hoogleraar aan de Academie van Franeker. De volgende eigenaar was professor Johannes Lemonon, die stadhouder Johan Willem Friso als student had. Hij zou de prins op Klein Botnia hebben ontvangen. Later bewoonden nog enkele hoogleraren het huis.
De ongehuwde dochters van de laatste eigenaar, Sipke Adema, bepaalden dat het gebouw tot weeshuis moest worden bestemd. Hieraan herinnert één van de gedenkstenen uit 1854 boven de ingang. Een tweede steen met afbeeldingen van wezen komt van een vroeger weeshuis aan de Vijverstraat in Franeker.
Het gebouw, met een brede gevel en een hoog dak tussen topgevels, is opgetrokken van lagen van rode en gele kloostermoppen. Het kreeg zijn huidige aanzien bij de restauratie in 1974-1975. Toen zijn de noord- en zuidgevel in de oorspronkelijke staat teruggebracht met 'klimmende' gevelnissen. In de voorgevel zijn in het onderkelderde deel de oorspronkelijke kruisvensters met zandstenen kozijnen hersteld.

Toegangspoort Liauckemastate

Ten noorden van Sexbierum ligt het omgrachte terrein van de voormalige Liauckamastate. De oude state met een vermoedelijk dertiende eeuwse stins als kern, werd in 1824 afgebroken. Het gebouw is toen door timmerbaas Schaaf op tekeningen vereeuwigd.
De in 1604 verbouwde toegangspoort met wapensteen markeert nog steeds het terrein. Deze is opgetrokken van verschillende soorten steen. De al in 1479 genoemde poort is waarschijnlijk toen verhoogd met gele steen. In de beide topgevels zijn duivengaten aangebracht.

De in 1862 op het terrein gebouwde boerderij heeft nu een horeca-functie.