Heeft u soms ook het gevoel dat verval mooi kan zijn? Een vervallen schuur, een scheefgezakte gevel, afbladderende verf. Paddenstoelen op de bast van een eens majestueuze beukenboom die ten dode is opgeschreven. Herfstkleuren en vallende bladeren. Een dergelijke schoonheid doet zich voor in Terkaple.

Terkaple is een klein dorp onder de rook van Joure. Het heeft een mooi oud kerkje, een rustiek ijzeren bruggetje, een markant voormalig schoolgebouw, een bungalowpark en een kleine jachthaven annex bootverhuur genaamd Heerenzijl.

Bij deze jachthaven annex bootverhuur staat een oude boerderij met vervallen voorhuis. Ik passeer het gebouw regelmatig en verbaas me iedere keer weer dat het voorhuis nog niet is ingestort. Ieder jaar zakt de gevel namelijk iets meer uit het lood. Steeds meer stukken van de muur ontbreken. Ramen zijn kapot. Vitrages rafelen zich kapot omdat ze langs de scherpe randen van het glas heen en weer bewegen in de wind.

Ik heb er met gemengde gevoelens foto's van gemaakt. Vooral de vervallen deur is een plaatje. Achter deze deur hebben generaties gewoond en gewerkt, gevloekt en gezongen, kinderen gespeeld, gelachen en gehuild.

De vervallen deur heeft de sfeer en de kleuren van een stilleven in olieverf geschilderd door een oude meester. Hij heeft er in roestbruin en zwartgrijs een gietijzeren levensboom boven gehangen. Het hangt losjes in het totaal verrotte  kozijn in diverse tinten groen en grijs en wit. Een zuchtje wind en het is gedaan met de levensboom en dit fraaie "schilderij".

In Bolsward vind je een heel bijzonder museum. Het bevat allerlei aan deze Friese stad verbonden historische artefacten. Je vindt er kopjes en schoteltjes van de lokale koffie- en theefabriek die ooit in Bolsward gevestigd was. Je ziet er prachtige schilderijen en afbeeldingen van Bolsward. Er is een uitgebreide collectie zilveren lepeltjes die op een of ander manier een relatie hebben met Bolsward.

Daarnaast vind je er historische munten, flessen, tegeltjes, gevelstenen en als klapstuk een baar zeep van de lokale brandstoffenhandel van Roelf de Koning.

Zo te zien een heus museum waar je best eens een bezoekje aan zou kunnen brengen op een druilerige zaterdagmiddag. Ware het niet dat het kleinste museum van Bolsward liever niet gevonden wil worden.

Koos, de conservator van het kleinste museum van Bolsward legt namelijk uit dat hij het liever rustig houdt in het museum, liefst een of twee bezoekers tegelijk. Dan kan hij rustig de tijd nemen om de tientallen verhalen te vertellen die bij de museale collectie horen.

Het kleinste museum van Bolsward mag dan misschien mensenschuw zijn, de conservator is dat allerminst.

Ik ben in het gelukkige bezit van een bootje. Niets bijzonders, ik ben er ooit aan blijven hangen via een online veiling. Het is een oud speedbootje van Amerikaanse makelij. Toen ik de boot ophaalde bij het veilingbedrijf in Drachten was het nogal een teleurstelling. De kijkdag had ik namelijk laten schieten. Maar een paar likjes verf, nieuwe stoelen, een tweedehands tweetakt buitenboordmotor en een nieuw raam doen wonderen.

Inmiddels heb ik er al jaren plezier van. Het bootje ligt geduldig te wachten in het sloepenhaventje voor ons huis in Joure. Altijd klaar voor gebruik.

Vanuit Joure heb je een paar voor de hand liggende vaarroutes. Het rondje Goingarijp en Langweer. Op zomerse dagen is het een drukte van belang op deze routes. Je ziet vooral luxe sloepen en zo nu een dan een zeilboot(je) of een "superjacht".

De twee vaarroutes zelf heb ik nu wel zo'n beetje gezien. Ik maak er nu een gewoonte van om het anker uit te gooien. Liefst aan de oostkant van de Langweerder Wielen want daar is het ondiep en heb je een mooie stevige en zanderige bodem, wel zo prettig als je ook wilt zwemmen.

De laatste keer dat ik hier voor anker lag was het een prachtige nazomeravond in september. De zon zakte aan de overkant achter de horizon net als het toeristenseizoen, het was nagenoeg windstil en het water was kalm. Een enkel bootje was onderweg naar de haven en raakte uit zicht.

Net als je denkt de Langweerder Wielen helemaal voor jezelf te hebben hoor je iemand hallo roepen. Er vaart een luchtballon voorbij. Ja, daar had ik niet aan gedacht.

Bij Makkum en Breezanddijk staat een van de grootste windparken van Friesland pontificaal in het IJsselmeer. Het heet Windpark Fryslân. Ze hebben er, ter lering en vermaak, een speciale website voor gemaakt waarop je van alles kunt lezen over het windpark. Zo lees je dat het bestaat uit 89 windturbines bijna 150 kilometer kabel, een transformatorstation en een natuureiland. Het laatste was me nog niet opgevallen moet ik eerlijk bekennen. Ik zal de volgende keer beter opletten als ik over de afsluitdijk rijd.

Persoonlijk heb ik het niet zo op met windturbines omdat ze nogal een aanslag zijn op het landschap. Volgens mij zijn er betere, mooiere en meer toekomstbestendige oplossingen, maar dat terzijde.

Wat ik wel kwijt moet is dat ik een tijdje terug iets heb gelezen in Leeuwarder Courant over hoeveel geld je wel niet kunt verdienen met windmolens. Als voorbeeld werd Windpark Fryslân aangehaald. De details ben ik vergeten maar het ging om honderden miljoenen schone winst per jaar! De provincie Fryslân pikt een graantje mee naar het schijnt. Daar gaan ze ter compensatie vast mooie dingen mee doen voor de rest van het Friese landschap. Waar het geld vandaan komt stond er niet bij. Maar hoe dan ook, het windpark legt dus geen windeieren voor de betrokken partijen.

Laat ik gisteren nou net terplekke zijn als er een gigantische regenboog neerdaalt midden in Windpark Fryslân.

Ik meen me te herinneren dat er aan het eind van de regenboog een pot met goud staat. Tsja, dat geeft te denken.

Gisteren was ik aanwezig bij een voorstelling van Floed. Dit is een openlucht theatervoorstelling rond het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer. De voorstellingen zijn van 22 september tot 7 oktober. Als je tijd hebt en houdt van openluchtvoorstellingen moet je zeker gaan. Ik heb ervan genoten.

Het Woudagemaal vormt het magistrale middelpunt van de locatie en het verhaal. Het verhaal gaat over de relatie tussen het water en het gemaal. Er is een wandeling uitgezet in de weilanden rond het gemaal, over de IJsselmeerdijk en door het gemaal zelf. Op meerdere plekken langs de route beelden dansers het water uit. De apotheose speelt zich af in en voor het gemaal met muziek en tientallen zangers en dansers. De lichtshow is indrukwekkend.

Pas na afloop krijgen we het programma op papier en kunnen we lezen wat we allemaal hebben gezien en beleefd. De symboliek van de voorstelling wordt daarmee, naar het schijnt, een stuk duidelijker. Hier en daar kun je namelijk een verzuchting uit het publiek horen in de trant van "aha... nu snap ik het" .

Persoonlijk voel ik niet zo'n behoefte om het luxe programmaboekje te lezen. Nou ja, misschien om de "cast" te achterhalen. Maar ik weet bijna zeker dat de naar mijn mening echte hoofdrolspeler, het Ir. D.F. Woudagemaal zelf, daar niet tussen zal staan.

Over de boerderij die vroeger achter het huis op Easthimmerwei 25 stond, is weinig bekend. De boerderij lag, samen met een aantal andere boerderijen op de oude Middelzeedyk. 

Het vroegste dat op schrift staat over deze boerderij is, dat hier in 1511 Hero Fongersz woont en dat de boerderij vier en veertig pondemaat en twee einsen groot is, inclusief 2 pondemaat  “Saedlant leggende, om ende om an Hero fros  huijs ende Heem“. Het weiland ligt vanaf de boerderij tot aan de Mieddyk en het “hoijland” ligt in het Meerland (Marlân). De boer moet over het Tiltsje, Suderbuursterleane, door het dorp Folsgara naar de Tsjaerddyk om bij het land te komen, aangezien er geen verbinding over de Mieddyk is. 

Hoe de boerderij er uit zag, kunnen we lezen in een advertentie van 24 oktober 1787  in de LC:

De Secretaris ADEMA, zal op Dinsdag den 30 October 1787 ’s Na demiddags om 1 Uur, in het  Waapen van Sneek by de Finale Palm slag verkopen

Een uitmuntende ZATHE en LANDEN met de Huizinge, Schure, Hovinge en wydere annexen gelegen in Folsgare, groot in het geheel, 40 een tweede Pondematen belast met 19 Floreen by JELLE PYTTERS bewoond Petry en May 1793 vry van

Huur, te huur doende boven de lasten a 222 Car. Guldens waarop per Pondem. geboden is 111 g.gls.

Jelle Pytters (Pieters) is de zoon van Pytter Jelles en Ytie Jorrits. Pytter en Ytie zijn in 1757 getrouwd in Oosthem en boeren daarna in Westhem / Wolsum. Zoon Jelle wordt geboren in 1759. In 1768 is Pytter Jelles boer onder Folsgare op de boerderij achter Easthimmerwei 25. Jelle trouwt in 1783 met Meike Beints uit Jirnsum.  Ze volgen dan Jelle zijn vader op. Verder is er weinig over de familie bekend. Na Jelle Pytters komt Yme Keimpes op de boerderij. Daarna komt deze in de verkoop.    

LC 10-12-1800:

Eene uitmuntende Vrugtdoende en zeer geryflyke ZATHE en LANDEN met deszelfs HUIZINGE en HOVINGE cum annexis, staande en geleegen onder den Dorpe Folsgara , in het geheel groot na naam 69 Pondematen alle kostelyke Greidlanden belast met 17 1/2 Stuivers Schattinge wordende by Yme Keimpes cum uxore bewoond tot St Petry en May 1801 en kan alsdan vry van Huuringe door den Koper worden aangevaard.

Alle oude boerderij typen die in Friesland voorkomen, staan in en rond Folsgare, op het langhuis type na.

1. Kop Hals Romp boerderij  (Pastorie boerderij)

2. Kop romp boerderij  (Walma state)

3. Dwarshuis boerderij  (Scheender state)

4. Stelp boerderij  (Suderburen)

5. Gelede boerderij  (Carpe Diem)

Het langhuis.

De boer woont op de veenterp samen met het vee in een open ruimte onder één dak. De ontwikkeling van de boerderij gaat de volgende fase in, als de boer gescheiden van het vee gaat wonen. Het woonhuis is van de schuur gescheiden door het middenhuis, dat lager is dan het voorhuis. Daarachter de schuur, die in lengte varieert afhankelijk van het aantal stuks vee dat de boer heeft. Het hooi wordt naast de boerderij in de hooiberg opgeslagen. 

Het laatste langhuis met de bijbehorende hooiberg in Fryslân staat, volledig gerestaureerd, in het dorp Warten. Het is als museum ingericht ( bouwjaar 1725)

under construction

under construction

Walma state bestaat al zolang, dat niemand meer weet hoelang. Het stond er al voordat de oude Middelzeedijk werd aangelegd.. De naam zegt het al “Walma state” een state gebouwd op de wal (oever) van de (Middel)zee.

De boerderij ligt in het deltagebied van de Ald Rien, net als het naastgelegen buurschap Suderburen. De noordelijke aftakking van de Ald Rien naar de Middelzee wordt later gekanaliseerd. Dit is de Folsgaasteropvaart. Een kreek die hierop uit komt, is de oude opvaart naar de boerderij. Bij de aanleg van de oude Middelzeedijk wordt gebruik gemaakt van de terpen die er al zijn. Walma State is één van de boerderijen op deze dijk.

Walma state is vanouds een adellijke state. De state heeft visrechten en recht op zwanenjacht. Op oude kaarten staat naast de boerderij nog een wier. In 1511 wordt er nog een stinsgracht genoemd.

Uit het Register van aanbreng van 1511 blijkt dat Epa Ighaz “eijgen geërffd” eigenaar is en Albert Hoytes pachtboer op de grootste boerderij onder Folsgara. De boerderij omvat dan LXXX (80) ponden land, waarvan “36 ponden Hooijland, 31 ponden Grasland en 7 ponden Reijdland”. Het land ten zuiden van de boerderij wordt het “lege meden” genoemd, waaraan het rijeedmeer (rietmeer) ligt. Het rijeedland (rietland) ligt tegen de “die grote Rien”. Verder is er nog “6 ponden saedlant leggende, om ende om op ende an Epas vors. stins graft”. Deze stinsgracht omsloot de stinswier en lag tegen het “saedland” aan.

Een andere naam die wordt gebruikt voor stinswier is ‘wijer’. Deze naam komen we tegen in het Register van aanbreng bij de buurman van Epa Ighaz op Suderburen. Lolla Taekaz is hier pachtboer en “dije halve huijssteed mijt die halve wijer hoert Epa voer XIV st “. Epa Ighaz is dus eigenaar van de stins op Walma state en bezit de helft van de wijer (wier) op Suderburen. 

Walma state ligt niet aan een doorgaande route. De oude Middelzeedijk is eind 12e eeuw grotendeels weggeslagen door een stormvloed, waarschijnlijk in 1170.  Het voetpad van Folsgare naar Oosthem is de enige landverbinding. Het pad is ongeschikt voor het vervoer van goederen. Het is te smal en voor een groot deel van het jaar onbegaanbaar. Vervoer over water is de belangrijkste verbinding tot in 1914 de Easthimmerwei wordt aangelegd. Nadat de beweegbare brug in Oosthem in 1953 wordt vervangen door een vaste brug, is het voorgoed voorbij met het goederenvervoer over water.