For many, Harlingen is the most beautiful of the Frisian "Elfsteden" (eleven cities). Of course, you should not argue about taste, but the city of ’Ouwe Seunen’ (the nickname of Harlingen) has something the other ten cities don’t have: the unique atmosphere of a real seaport city. Harlingen is a lively, bustling city during the water sports season. But also in the winter, the various ports ensure "life in the brewery".

The first port was already built around 1500. Thanks to the flourishing trade and shipping, the city grew explosively in the second half of the sixteenth century. When the Frisian Admiralty was moved from Dokkum to Harlingen in 1645, the city also became a naval port at that time.

The rich past can be seen in the more than 500 (!) Monumental builings in the city. One of them, the Hannemahuis, houses the municipal museum, where the history of the city comes to life in a fascinating way. You can get different city walks here. Another interesting museum is the Harlinger Aardewerkmuseum, located at the Zoutsloot canal. This picturesque canal is in the winter the scenic backdrop for a Christmas market that has become one of the most original and atmospheric in the Netherlands. Two other annual events that are worth a visit are the so-called ’Lanenkaatsen’ (third week of June) and the Harlinger-Visserijdagen (fishing days) end of August. We would like to refer art lovers to ’Art on the coast’

The contrast between the lively Harlingen and the surrounding area is great. The peace and quiet in the western part of the ’Bouhoeke’, the agricultural area north of the Harlingen - Leeuwarden line is only occasionally disturbed by the sound of agricultural machines. During the first three decades of the twentieth century, a steam train was also regularly heard: the Stiens-Harlingen railway line of the Noord-Friesche Lokaalspoorweg Maatschappij ran through the area. The State Railways had already opened the Harlingen-Leeuwarden line in 1863, the first railway line in Friesland.

The names of all the villages in this region end with -um, which is derived from Germanic "heem", which means ’place of residence’ and is still reported in Frisian in the word "hiem". In this area, which was not protected against the sea until well after the beginning of the Christian era, these residences were necessarily placed on artificial elevations in the salt marsh landscape: so-called terpen. These residential manmade mounds were often erected on existing natural elevations in the landscape, the salt marshes. A famous mound is that of Wijnaldum. Special archaeological finds have been made here in the past. A visit to the archaeological information center is worthwhile.

The construction of dikes began around 1000. One of them is the Slachtedyk, which is more than 42 kilometers long. In 2000, the dike was the route for the Slachtemarathon for the first time, which has since been organized every four years. But you don’t have to wait until the next edition: the dike is freely accessible. And when you set off on your own, you experience the beautiful landscape, the peace, and quiet all the more! And of course, you may also walk a small part of the route ...

The current monumental seadike also has an irresistible attraction for many. When the weather is nice, the view over the Waddensea in front and the land behind is truly magical! And with ’rough’ weather, when the function of the dike is palpable and visible, you can almost be ’blown away’ literally and figuratively. There are so-called ’dyksputten’ here and there on the inside of the dike, which combined forms the Bjirmen nature reserve.

The history of the area is explained in a clear and expressive way on the village site of Sexbierum. But not before the intriguing name of the village has been addressed ... Because of the presence of quite a few monumental farms and stately homes of notables, Sexbierum and the neighboring Pietersbierum exude a certain grandeur.

It will be clear: Harlingen is more than just the place where the boat to and from Vlieland or Terschelling departs and arrives and the surroundings will pleasantly surprise you. Take a few days to explore the monumental, cozy city and the beautiful, relaxing environment. Three unique accommodation options ensure the ’ultimate harbor feeling’. You can if you want, sleep in a harbor crane, a lighthouse or a lifeboat. What else do you want!

The "separation" (in Frisian "Skieding") is the appropriate name for the road that runs from Surhuisterveen to the south. This road forms the provincial border between the provinces of Groningen and Friesland. The landscape on both sides is the result of peat and heathland reclamation. The dense pattern of small roads, the large number of scattered buildings along those roads and the typical wooded banks and alder lanes give the area a small-scale, private character. The plots are generally elongated; only around the heath villages Boelenslaan and Houtigehage is the allotment more block-shaped.

The villages in the area are relatively young and because of their history as peat excavation villages they often have no clearly visible and recognizable core. Drachten, which has since become the second-largest town in Friesland, did not exist as such until well into the seventeenth century. The impetus for growth was formed by the contract that the so-called "Drachtster Compagnons" signed in 1641 to excavate the bog north and east of the current city center.

The fact that this is a border area is evident from the fact that a large proportion of the inhabitants of the, formally Groninger village of Opende are actually Frisian. In addition to the cultural aspect, both provinces also "merge" in landscape terms. This also applies to the border area south of the A7 highway. There are Frieschepalen and De Wilp, among others, villages whose "outskirts" lie in the neighboring province.

The area around the Skieding offers a friendly, characteristic and varied landscape. It is perfect for exploring by bike or on foot. In good weather, Strandheem is a wonderful destination: a recreational lake where you can swim, surf and lie on the beach. And if shopping or attending theatre or concerts is more of your "cup of tea"? Drachten is just next door!

An intriguing name for an intriguing area. Around Pingjum is a beautiful, age-old landscape where the long struggle against the sea is still clearly visible. "Pingjumer Halsband" (Halsband = Necklace) is the name of a system of flood defenses that protected Pingjum against flooding in the old days. The farmland of the area around the village used to be largely enclosed by the Marne, a winding sea arm that reached as far as Bolsward. A large part of the "Necklace" has been preserved or restored and forms a beautiful walking route.

The area is also intriguing for other reasons. Here is the birthplace of the Baptist faith: its founder, Menno Simons, was born in 1496 in Witmarsum. Another famous son of the region is Pier Gerlofs Donia aka Greate Pier, the legendary Frisian freedom fighter born 16 years earlier in Kimswerd.

Apparently the region is just as inspiring as it is intriguing: the density of artists and galleries is strikingly high.

To the east and southeast of Sneek is a beautiful, wide landscape with a few scattered terp (mound) villages and one of the Frisian Eleven cities, IJlst. The area forms the transition from the lake area to the former Middelzee, a sea arm that deeply penetrated Friesland from the north. Here are a number of so-called "hempolders", which were constructed in the twelfth and thirteenth centuries. They were needed because the area after the silting up of the Middelzee could no longer lose its water through natural run-off.

The current, wonderfully winding road from Westhem, via IJlst to Sneek, follows the route of the old Hemdijk. The southern shore of the Middelzee was a little further north and ran from Westhem to the northeast, eastward to Folsgare, westward to Tjalhuizum and northward to Tirns.

You can easily explore this beautiful and interesting area by both car, preferably a convertible when the weather permits it, bicycle or on foot if you feel like it. Or of course from the water. IJlst is connected to the Frisian Lake District via the Wijde Wijmerts and the Geeuw. And the Bolswardervaart runs in a north-westerly direction, which is (just like the Geeuw) part of the Middelseeroute.

The area south of Dokkum is known as the Dokkumer Wâlden (Woodlands). Here is a sandy ridge on which a unique landscape has developed over the centuries. Characteristic are the alder-lanes that form the separation between the plots. The wide-open landscape of the sea clay area north of Dokkum makes way for a semi-closed, so-called coulisses-landscape.

The alternation between open areas, alder-lanes and small pieces of woodlands provides the area with its unique own charm. It is obvious that it is designated as part of the Dutch National Landscape "De Noordelijke Friese Wouden"

The area was inhabited on the higher sand ridge as early as 4000 BC. However, due to rising sea levels, the area changed over the centuries into an inaccessible bog area. From around the year 1100 the area was developed from the northern sea clay area. Across the north-south oriented subdivision, a series of villages emerged on the original sand ridge: Driesum, Wouterswoude, Dantumawoude, Murmerwoude, Akkerwoude, and Rinsumageest. The last three were merged in 1971 into the village of Damwoude. ’Dam’ is constructed of the three initial letters of the original villages.

The Dokkumer Wâlden is a paradise for everyone who loves peace, nature and landscape beauty. Nevertheless, all facilities for a pleasant stay are present. The area also has a lot to offer in terms of cultural history: medieval churches, windmills, the nearby fortified town of Dokkum, the Cihorei Museum De Sûkerei, etc. The Dokkumer Wâlden are ideal for exploring by bike or on foot. Canoe enthusiasts can visit the Valomstervaart, which forms the southern boundary of the area and provides access to the peat area west of the De Dokkumer Wâlden.

The southwestern tip of the Frisian mainland is an intriguing region. By the car, it is an area hard to reach. And the Sneek - Stavoren train also doesn’t carry large crowds of people either. It is therefore a beautiful, tranquil area. The soothing peace of today stands in stark contrast to the turbulent and busy past.

Already in 991 Stavoren was looted by the Normans. Apparently it was already a prosperous, rich city at that time. Thanks to its strategic location on the Zuiderzee, Stavoren had even become the most important city in Friesland in the thirteenth century. When the Dutch count Willem IV wanted to conquer Stavoren in 1345, he ordered a part of his fleet to land north of the town. The rest of the army landed at Laaksum and would advance to Stavoren via Warns. The battle that ensued later became famous as the Battle of Warns, which ended in a miserable defeat for the Dutch and the death of Count Willem. The road from Scharl to Warns, along which the Dutch knights faced their demise, was called ’the ferkearde wei’ (the wrong way) until well into the twentieth century and is still popularly referred to this among the locals. At the monument on the Red Cliff a boulder with the text "Leaver dea as slave" (rather dead than slave), the battle is commemorated every year on the last Saturday of September.

Stavoren experienced periods of great wealth, but also of decline and downturn. The latter is the subject of the beautiful saga of "het Vrouwtje van Stavoren". (the lady of Stavoren) At the old harbor there is a statue of this haughty, rich widow who, as the story goes, has the origins of the Women’s Sands on her conscience: a shallow area off the coast that hindered shipping and would, therefore, be the cause of the decline of the town.

At the beginning of the nineteenth century, Stavoren was little more than a minor fishing village. A new impulse was the rail connection with Sneek (1885) and especially the ferry service at Enkhuizen, which started a year later. In 1888 a collision took place between the two steamboats "Friesland" and "Holland". This time ’victory’ was for Holland: the "Friesland" miserably disappeared into the waves. In 1899, the first of three steam ferries were put into operation onto which train wagons could be driven. In 1916, a peak year for the ferries, no fewer than 340,000 passengers and 43,000 freight cars were transported.

Nowadays Stavoren is a dormant, beautiful IJsselmeer town that comes alive especially in the summer thanks to water sports tourism. But also for non-boat people, the town is more attractive. Taste the unique atmosphere while walking. Come and visit Atelier Basalt, Kunsthuis Stavoren or Galerie De Staverse Jol. Or take a look at Toankamer ’t Ponthûs. And if you still want to get on the water, make a crossing to Enkhuizen with the current tourist ferry service. Also, the neighbouring Molkwerum and Warns used to be prosperous places thanks to trade and shipping. Because of the "islands" on which it was built, Molkwerum was long known as the ’Frisian Maze’ or ’Venice of the North’. Another nickname was "Heksenhol", which refers to the women whose men often stayed at sea for a long time. The village was known for trade in swan-brine meat and had its own representation in Amsterdam. Since 1916, the famous Molkwarder Koeke has been made in the village, a specific Frisian delicacy. Nowadays there is an Antiquity room with a tea-house in the original bakery Warns still has a number of so-called ’big skipper houses’. Nowadays, it is mainly pleasure boaters who have the village as their home port. There are various tourist accommodation options and a number of studios and galleries.

Besides the rich and turbulent history and the current tourist facilities, the area is also, and perhaps especially, worth a visit because of the beautiful landscape, nature and tranquility. The high-lying Red Cliff, the picturesque harbor of Laaksum, the low-lying Sudermarpolder, the former sea dike, the Mokkebank nature reserves and the "Bocht van Molkwar" and the vast IJsselmeer, which the locals still call "the See" for good reason. All that forms the beautiful backdrop in which you can enjoy a wonderful time.

Schiermonnikoog has the widest beach in Europe. At the eastern tip of the island, the beach fans out into an enormous sand flat. Utter silence surrounds you.

Because of its importance as a nature sanctuary, the entire island is a national park. If you love bird life, Schiermonnikoog is a must.

Vlieland is an oasis of tranquillity. The smallest of the four Frisian Islands, it is the farthest from the mainland. To preserve this quietness and the island’s natural flora and fauna, no cars are allowed on Vlieland.

The only village, Oost-Vlieland, offers friendly cafés and hospitable restaurants. A former village, West-Vlieland, disappeared long ago into the waves.

Terschelling, the largest Frisian Island, has something for everyone: endless cycling and hiking through the dunes or going out to enjoy one of the local restaurants, bars or cafés. Each village has its own character.

Terschelling is also known for its cultural festival known as Oerol that is held during the second week of June every year.

Ameland offers plenty of scenic areas covered in woods and heath. A hundred kilometres of cycle paths provide plenty of variation. And terraces in villages such as Nes are nice diversions.

Art lovers should make the crossing to the island in November when objects of modern art can be viewed all over the island during the “month of art”. The short crossing from the mainland makes Ameland perfect for spending a day in the fresh air.

For many visitors, Friesland is synonymous with the water-rich southwest of the province. Friesland owes its fame as a water sports province par excellence to this beautiful area. And that is not surprising: an extensive system of lakes, ponds, and canals, a variety of cozy water sports locations and the IJsselmeer "just around the corner". A paradise for water sports enthusiasts! Often referred to as the "Friese merengebied"

But Southwest Friesland is much more than just water. Even without a boat, canoe or surfboard, the area is very worthwhile. The beautiful, wide lake area is also great for cycling, on foot or by car. Enjoy the silence, nature and the beautiful views.

You will find a completely different atmosphere in Gaasterland: a rolling landscape with a wonderful variety of forests, open areas and transitions between them. Unique for the Netherlands are the cliffs that in some places protrude up to ten meters above the IJsselmeer. In one of them, The Red Cliff, the famous Battle of Warns took place in 1345.

In addition to tranquility and space, excellent water sports, beautiful landscapes, and beautiful nature reserves, Southwest Friesland also has a rich cultural history. You will find no less than six of the Eleven Frisian cities here, each with its own charm: the bustling Sneek, the tranquil IJlst, the unique Sloten, the old Stavoren, the special Hindeloopen, and the quirky Workum.

Friesland is more than just lakes, mounds, dikes and the Eleven cities, it is also an area of ​​peat reclamation, heathlands, forests, and streams. Together they form the unique landscape of Southeast Friesland.

It is here that Friesland slowly changes transforms into Drenthe and Overijssel. In terms of landscape, but also in terms of cultural history and language. South of the river Tsjonger is the " Stellingwerven", which were independent until 1504. A large part of the population speaks Stellingwerfs, a language that is more related to Drents, Gronings and Flat German than to Frisian.

Southeast Friesland houses a number of well-known touristic highlights: Bakkeveen, Appelscha, the Drents Friese Wold, Noordwolde, Oldeberkoop, Beetsterzwaag, and Oranjewoud. There you will find beautiful woodland and heathland areas, stately country houses, extensive cycling and walking paths, galleries, museums and attractions for children. But the less well-known parts of the area are also very worthwhile. Take for example "De Frije Wiken", a beautiful and still largely undiscovered area between the Opsterlandse Compagnonsvaart and De Tsjonger. Just like in De Grote Veenpolder, west of Wolvega, cultural history and nature merge almost unnoticed. The large-scale peat extraction in both areas has also led to a system of waterways, which nowadays form part of the Turfroute, a beautiful recreational boating route through Southeast Friesland, Southwest Drenthe and Northwest Overijssel.

The northeast of Friesland is the example of what Germans so aptly call a "Geheimtipp". The area is still largely undiscovered, very varied and offers something for everyone. What more do you want!

Nowhere in Friesland will you find an area with so much variation in landscape and nature: the unique, semi-open landscape of the Northern Frisian Forests (designated as National Landscape) with adjacent National Park De Alde Feanen; the vast "terpen" area with its beautiful views; Lauwersmeer National Park; and, just around the corner’ the spectacular Wadden Sea World Heritage Site and the wonderful islands of Schiermonnikoog and Ameland.

Northeast Fryslân is an area where you can really experience peace and quiet. Cycling, walking, sailing or just lazing around. Enjoy the beautiful landscapes and unique nature reserves. Taste the rich cultural history, which is shown in, among other things, the 20 (!) Smaller and larger museums in the area.

But it’s not just peace and quiet. The area also offers plenty of activity for young and old: sailing, (kite) surfing, the largest climbing park in Europe and many fun and spectacular events. And Dokkum, one of the famous Eleven Cities, is a bustling center, especially during the tourist season. In a beautiful historic ambiance, you will find lots of beautiful, nice and surprising shops, cozy terraces and attractive restaurants.

Between Leeuwarden, Drachten, Heerenveen, and Sneek, the four largest towns of the province, lies the beating heart of Friesland. The area is enclosed and intersected by a number of highways, railways and the Princess Margriet Canal. From here you have the whole of Friesland, with all its variety and variation, within reach.

But the area also has more than enough to offer for a shorter or longer stay. Water sports have traditionally played an important role in the area. Grou and Earnewâld were the first real water sports villages in the province and the Snekermeer is perhaps the most known lake in the Netherlands.

Drachten, Heerenveen, and Leeuwarden nowadays also focus on water sports, but have much more to offer. You will find an extensive range of shops, museums, theaters, cinemas, cafés, restaurants, etc. In Leeuwarden, this is also accompanied by a beautiful historic ambiance.

In addition to the crowds off and on the water and the bustling cities, the area also has a completely different face. Outside the large (water sports) centers you will find an oasis of tranquility, picturesque villages, a beautiful wide landscape, and beautiful nature reserves. The 500 hectare nature reserve south of Aldeboarn, De Deelen, is very special. Just like De Alde Feanen National Park (south of Earnewâld), this area was created as a result of large-scale peat extraction in the olden days.

The Wadden area is unique in the world. It is obvious that the largest part has been designated by UNESCO as World Heritage. The landscape was created after the last ice age, around 7000 years ago. In geological terms that is very young. And the landscape is still changing, almost as you look at it.

The Wadden are also unique in terms of living nature. There is no comparable wealth and variation of flora and fauna anywhere else in the world. No fewer than 10,000 different plants and animals live in the area. Permanent residents, but also frequent visitors: 10 to 12 million migratory birds use the area every year in spring and autumn.

. The Wadden islands, that form a natural boundary between Waddensea and Northsea, offer a pleasant mix of nature, tranquility, cultural history. Charming villages, beautiful beaches, forests, dunes, events, entertainment and all kinds of sporting activities. Despite similarities, each and every island unmistakably has its own atmosphere. In fact, the Wadden Sea region cannot really be captured in words. It has to be lived, experienced, and tasted on the spot.

Good wine needs no bush. That also applies to Gaasterland, a unique part of the Netherlands. The slightly sloping landscape shows an unprecedented variation: meadows, fields, forest, heathland, reed lands, swamp, water, low-lying diked polders, and high-lying ’gaast’ and cliffs. Centuries ago the area ’between Mar and Klif’ (the Frisian lakes and the cliffs along the IJsselmeer) was in demand as a residential area for the nobility. And when tourism started to rise very slowly in the second half of the nineteenth century, it was not for nothing that Gaasterland was one of the first areas to benefit from it. For very many people, the area name has a magical sound that evokes memories of the holidays they have spent there. The long tourist tradition also means that the area is completely geared to tourism. Nevertheless, Gaasterland has fully retained its authenticity.

Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten and It Fryske Gea manage a large number of different areas in Gaasterland that deserve protection because of their natural and / or landscape value: forests, heaths, cliffs, polders and areas outside the dikes. There are too many to list, and naming a few would be detrimental to the other areas. Hence: take a look at the websites of these organizations and discover the wide variety of nature and landscapes. Once you are in the area, we heartily recommend a visit to the "Mar en Klif" regional information center. The center is located in the beautiful green village of Oudemirdum and offers a wealth of information about the nature, history, and culture of Gaasterland.

The area can be discovered in many different ways. By bicycle, on foot, on horseback, by motorcycle or in the car; on "Route Zuidwest Friesland" you can indicate what you want and then choose from routes that meet your wishes. A network of nodes has also been developed especially for cyclists, on the basis of which you can compile your own route.

The picturesque river Luts, the Van Swinderenvaart, the Spokershoekvaart, and the Rijstervaart are suitable for small water sports. Together they form the route of the Elfstedentocht that runs through Gaasterland and connects the Slotermeer and Fluessen. The route leads via a small lake that was created by excavating sand for the construction of the N359. Today it is part of the Wyldemerk nature reserve, which was declared the first dragonfly reserve in the Netherlands in 2007.

The tranquility of today contrasts sharply with the history of the location, which also explains the name (’Wilde Markt’). The story is that here a long time ago a (wild) pagan celebration was held here to say goodbye to the summer. It is certainly that later, until the end of the nineteenth century, it was the location for an annual fair and playground, where it often went wild...

From 1954 to 1969 there was a barracks camp for Islamic Moluccans in the area. The mosque built there was the second in the Netherlands. Southeast of Wyldemerk is a beautiful 9-hole natural golf course. Due to the special attention to nature in both construction and management, the course was the first in Europe to receive a so-called ’Green label’.

Playing farmer’s golf is also an option, for example at De Bûterkamp Ice Farm in Oudemirdum. Excursions are also organized there and, as the name implies, traditional ice cream is made and sold. If you want to know (almost) everything about cows after eating that ice cream, you can visit the "Koeienmuseum" in Nijemirdum. Another museum with a special theme is the "Scheermuseum" in Bakhuizen.

You have a beautiful view over the Gaasterland landscape from the air watchtower that was built in the time of the Cold War west of Oudemirdum, on the highest point of Gaasterland. It is a bit of a climb, but then you also have something! You can of course also simply lie on the beach oin the shores of the IJsselmeer, for example at "De Hege Gerzen".

A description of an area such as Gaasterland is of course never complete; there is just too much to see, do, and experience. There is only one solution for the problem: discover the area yourself! You are more than welcome.

De gemeente Dongeradeel heeft alles om de vakantieganger en dagrecreant op zijn wenken te bedienen. Met haar imposante waddenkust en uitgestrekte klei- en terpenlandschap heeft de gemeente de natuur- en landschapstoerist veel te bieden. In het uitgestrekte groene en blauwe landschap, met haar rijkdom aan vogelsoorten, komt een mens tot rust. De toerist of recreant die van wat meer actie houdt, komt aan de westoever van het Lauwersmeer aan zijn trekken. Hier is het domein van de watersporters. Er wordt volop gesurft, gezeild, geroeid en gevaren. En ook gezwommen, zoals bij het strand van Oostmahorn. De haven van Oostmahorn, de sluis van Dokkumer Nieuwe Zijlen en Lauwersoog zijn bekende en geliefde watersportplaatsen. Stadse geneugten in een landelijke omgeving, dat is te vinden in Dokkum. Deze elfde stad aan de Elfstedenroute heeft alles in huis: winkels, horeca, musea, galeries, kerken en dat alles in een monumentale sfeer. Want ook de binnenstad van Dokkum kent vanwege haar vele historische monumenten een beschermd stadsgezicht. Zoals Dokkum een beschermd stadgezicht heeft, kennen ook een aantal dorpen in Dongeradeel een beschermd dorpsgezicht. En zo valt er ook voor de cultuurtoerist in Dongeradeel van alles te ontdekken. Tekst: Gemeente Dongeradeel

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden. Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân. Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur. Tekst: Gemeente Súdwest Fryslân

De gemeente Franekeradeel is het stedelijk centrum in Noordwest-Friesland. Het landschap met weidse vergezichten wordt onderbroken door de Elfstedenstad Franeker en 16 dorpen. De voormalige universiteitsstad is bekend van de vele monumenten, musea en het kaatsen. De van oorsprong agrarische gemeente biedt volop bedrijvigheid en woongenot. Aan de noordzijde wordt Franekeradeel begrensd door de Waddenzee. In de kuststrook is veelal akkerbouw te vinden. Zuidwaarts gaat het gebied over in glastuinbouw en groene graslanden. Door de gemeente kronkelt van Oosterbierum naar het midden van Friesland de Slachtedyk. Deze middeleeuwse dijk is eens in de vier jaar het decor van een marathon en wandeltocht met duizenden deelnemers. De waddengemeente heeft zich in de loop der eeuwen economisch ontwikkeld, waarbij Franeker een machts- en handelscentrum werd. De stad werd vanaf de elfde eeuw bestuurd door adellijke families en was zelfs even in beeld als de hoofdstad van Friesland. De naam Franeker is verbonden aan de Elfstedentocht. Niet alleen de befaamde schaatstocht gaat door de stad, maar ook duizenden deelnemers aan bijvoorbeeld de fiets- en wandelelfstedentocht passeren de stempelpost in de stad. De sterrenstad is ook wereldwijd bekend van het Koninklijke Eise Eisinga Planetarium. Het model van ons planetenstelsel is tweehonderd jaar geleden gemaakt door Eise Eisinga. Verder trekken verschillende historische panden in de binnenstad vele toeristen, zoals het stadhuis, het Korendragershuisje en de Martinikerk. Ook de stinzen van de oude Friese adel en het bolwerk met zijn wachthuisjes, de imposante professorenhuizen en academiegebouwen, het café De Bogt Fen Guné en het Museum Martena zijn geliefd bij de bezoekers aan de academiestad. Niet te missen is het kaatsveld met zijn opvallende torens. Hier vindt jaarlijks de grootste kaatswedstrijd plaats. De stad is het regionaal koopcentrum voor een groot gebied. De Grote Breedeplaats kan gedeeltelijk met een tent overdekt worden voor culturele buitenactiviteiten als muziek- en theatervoorstellingen. Franekeradeel kent volop woonmogelijkheden. In Franeker is de nieuwbouwwijk Franeker-Zuid met 625 woningen in ontwikkeling. Franekeradeel is een aantrekkelijke woongemeente dankzij de vele mogelijkheden in de koop- en huursector en de aantrekkelijke prijs/kwaliteitsverhouding. De gewaardeerde leefomgeving met vele wandel- en fietsmogelijkheden, schone lucht, watersport en Waddenzee dragen bij aan het uitstekende woonklimaat. Naast de busverbindingen binnen de gemeente kent Franeker een treinverbinding met Harlingen en Leeuwarden. De vierbaans A31 zorgt voor een snelle verbinding met Leeuwarden en via de afsluitdijk met Noord-Holland. Tekst: Gemeente Franekeradeel

In het hart van Fryslân ligt de gemeente Boarnsterhim, ontstaan op 1 januari 1984 door herindeling van drie gemeenten. Op 17.000 ha. grondoppervlak werken en wonen ruim 19.000 inwoners, verdeeld over 18 dorpen. Sinds mensenheugenis is de gemeente sterk verbonden met het water. Meren, plassen, poelen en kleine kanaaltjes maken een belangrijk deel uit van het in hoofdzaak weidegebied. Veel veehouders vinden dan ook hun bestaan in Boarnsterhim. Ook handel en industrie nemen een belangrijke plaats in in de gemeente. Door de aanwezigheid van water is de recreatie een steeds belangrijkere bestaansbron. Plaatsen als Grou, Akkrum, Warten, Jirnsum en Terherne zijn bekende watersportcentra. Bijna in elke plaats vindt men een jachthaven, een watersporthotel, camping of kampeerboerderij. De dorpen zijn onderling via het water verbonden. Per trein en via de weg is de gemeente makkelijk bereikbaar. De hoofdstad Leeuwarden bevind zich op ongeveer 15 km. afstand van Grou. Overal in het open landschap vindt men de cultuurmonumenten. Oude kerken met hun torens sieren het groene land. De oude boerderijen, de “zathes”, vindt men terug in het landschap, vaak omgeven door een boomwal. In de vroegere vissersplaatsen staan nog de keine vissershuisjes, die samen met enkele smalle straten en de karakteristieke monumenten sfeer geven aan de dorpen in Boarnsterhim. Tekst: Gemeente Boarnsterhim

Mooi van alles! - Skarsterlân heeft vele gezichten. De gemeente valt niet alleen op door het vele water en natuurschoon, ook het groot aantal evenementen in de zomer is opvallend... Er is geen gemeente op het Friese vasteland die voor zo’n groot deel uit water bestaat als Skarsterlân. Meren, vaarten, sloten en poelen: Skarsterlân is er ruim in voorzien. De rust en ruimte van het Friese merengebied maken van Skarsterlân dan ook een ideale omgeving om te recreëren. En wat dacht u van de bossen bij Sint Nicolaasga, de weidse landschappen en de mooie oude dorpjes? Skarsterlân is mooi van alles. Gezelligheid in Langweer en Joure Maar ook de liefhebber van gezelligheid komt in Skarsterlân aan zijn trekken. Kent u bijvoorbeeld het oude watersportplaatsje Langweer? Langweer is een oud, schilderachtig dorpje aan de rand van een groot meer. In de winter stil en rustig, in de zomer een gezellig watersportcentrum! En ook Joure, met haar moderne jacht- en passantenhaven en gezellige Midstraat, is een aantrekkelijke halteplaats voor de (water)toerist. Skarsterlân bruist van de activiteiten... Skarsterlân heeft een groot aantal evenementen, die opvallen door hun originaliteit en elk jaar weer tienduizenden mensen trekken. Neem bijvoorbeeld de jaarlijkse boerenbruiloft in juli: een trouwplechtigheid zoals die 150 jaar geleden bij families van de gegoede burgerij en welgestelde boeren overal in Fryslân plaatsvond. Luchtballonnen Van internationale uitstraling zijn de Friese Ballonfeesten. In de loop der jaren is dit evenement uitgegroeid tot een festijn waar voor jong en oud van alles valt te beleven. De spil van het evenement is dat elke dag tientallen luchtballonnen uit binnen- en buitenland opstijgen, voor een vaart over het mooie landschap van Skarsterlân. Het dorp Sint Nicolaasga geniet bekendheid in Fryslân en ver daarbuiten door de jaarlijkse Allegorische Optocht in september. Een van de oudste jaarmarkten is de Jouster Merke, die ieder jaar in september in Joure wordt gehouden. Duizenden mensen komen af op de vele kramen en attracties van een markt die al sinds eeuwen bestaat. Ook paardenevenementen, zoals de beroemde Gouden Swipe en de Fryske Hynstefeiling (paardenveiling) horen typisch bij Skarsterlân. Twee Skarsterlânse skûtsjes! En dan mag tenslotte het skûtsjesilen natuurlijk niet onvermeld blijven, een befaamd zeilevenement waar van onze gemeente de plaatsen Joure en Langweer met elk een eigen skûtsje varen. Een evenement dus dat lééft in onze gemeente, en dat dan ook niet voor niets van het Nationaal Buro voor Toerisme de status van nationaal top-evenement heeft gekregen. Tekst: Gemeente Skarsterlân

In het hart van Fryslân ligt de gemeente Boarnsterhim, ontstaan op 1 januari 1984 door herindeling van drie gemeenten. Op 17.000 ha. grondoppervlak werken en wonen ruim 19.000 inwoners, verdeeld over 18 dorpen. Sinds mensenheugenis is de gemeente sterk verbonden met het water. Meren, plassen, poelen en kleine kanaaltjes maken een belangrijk deel uit van het in hoofdzaak weidegebied. Veel veehouders vinden dan ook hun bestaan in Boarnsterhim. Ook handel en industrie nemen een belangrijke plaats in in de gemeente. Door de aanwezigheid van water is de recreatie een steeds belangrijkere bestaansbron. Plaatsen als Grou, Akkrum, Warten, Jirnsum en Terherne zijn bekende watersportcentra. Bijna in elke plaats vindt men een jachthaven, een watersporthotel, camping of kampeerboerderij. De dorpen zijn onderling via het water verbonden. Per trein en via de weg is de gemeente makkelijk bereikbaar. De hoofdstad Leeuwarden bevind zich op ongeveer 15 km. afstand van Grou. Overal in het open landschap vindt men de cultuurmonumenten. Oude kerken met hun torens sieren het groene land. De oude boerderijen, de “zathes”, vindt men terug in het landschap, vaak omgeven door een boomwal. In de vroegere vissersplaatsen staan nog de keine vissershuisjes, die samen met enkele smalle straten en de karakteristieke monumenten sfeer geven aan de dorpen in Boarnsterhim. Tekst: Gemeente Boarnsterhim

Waar ligt het De gemeente Tytsjerksteradiel ligt in het oosten van de provincie Friesland. Landschap Tytsjerksteradiel heeft het allemaal. Het landschap is afwisselend en smûk. Water, weiland en bos, kortom alles wat Fryslân moai makket. Door de grote variatie zijn er veel bijzondere plekken in onze gemeente te vinden die het bezoeken waard zijn. Fietsen en wandelen in deze omgeving is een ware beleving. Her en der in het landschap zijn prachtige antieke molens te bewonderen. Het zijn bakens die het unieke landschap van Tytsjerksteradiel haar karakter geven. Ook water is hier volop te vinden. Het levendige watersportdorp Earnewald grenst aan Nationaal Park de Alde Feanen waar volop gevaren kan worden. Ook de Burgummermar is een prachtige omgeving voor zeilers en kanoërs. Toerisme De authentieke kunst en cultuur van 'De Wâlden' is terug te vinden in de mooie musea die Tytsjerksteradiel rijk is. Rust en ruimte is hier nog te vinden. Een bezoek aan het mooie Tytsjerksteradiel biedt alles wat Fryslân mooi maakt. Wonen en werken In Tytsjerksteradiel is het mooi wonen. De gemeente heeft 16 dorpen, van het levendige Earnewald of Eastermar tot de rust van dorpen als Jistrum. De Trynwalden met dorpen als Gytsjerk, Aldtsjerk en Ryptsjerk zijn van oudsher georiënteerd op Leeuwarden en liggen op fietsafstand. De oostkant van de gemeente, met Burgum als grootste dorp (10.000 inwoners) is meer op Drachten georiënteerd. De gemeente biedt behoorlijk wat werkgelegenheid, met name in de zorg en in de agrarische sector. Veel inwoners van Tytsjerksteradiel werken in Leeuwarden of Drachten. Tekst: Gemeente Tytsjerksteradiel

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden. Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân. Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur. Tekst: Gemeente Súdwest Fryslân

De gemeente Dongeradeel heeft alles om de vakantieganger en dagrecreant op zijn wenken te bedienen. Met haar imposante waddenkust en uitgestrekte klei- en terpenlandschap heeft de gemeente de natuur- en landschapstoerist veel te bieden. In het uitgestrekte groene en blauwe landschap, met haar rijkdom aan vogelsoorten, komt een mens tot rust. De toerist of recreant die van wat meer actie houdt, komt aan de westoever van het Lauwersmeer aan zijn trekken. Hier is het domein van de watersporters. Er wordt volop gesurft, gezeild, geroeid en gevaren. En ook gezwommen, zoals bij het strand van Oostmahorn. De haven van Oostmahorn, de sluis van Dokkumer Nieuwe Zijlen en Lauwersoog zijn bekende en geliefde watersportplaatsen. Stadse geneugten in een landelijke omgeving, dat is te vinden in Dokkum. Deze elfde stad aan de Elfstedenroute heeft alles in huis: winkels, horeca, musea, galeries, kerken en dat alles in een monumentale sfeer. Want ook de binnenstad van Dokkum kent vanwege haar vele historische monumenten een beschermd stadsgezicht. Zoals Dokkum een beschermd stadgezicht heeft, kennen ook een aantal dorpen in Dongeradeel een beschermd dorpsgezicht. En zo valt er ook voor de cultuurtoerist in Dongeradeel van alles te ontdekken. Tekst: Gemeente Dongeradeel

“Het mooiste stukje Drenthe in Friesland!” Zo is Ooststellingwerf wel eens beschreven… Ooststellingwerf is een prachtige Friese gemeente, grenzend aan Drenthe. De gemeente heeft een gevarieerd landschap, met o.a. bossen, veengronden en een coulissenlandschap. Daarnaast heeft de gemeente ook nog enkele grote waterlopen, zoals de Tjonger, de Opsterlandse Compagnonsvaart en de diverse wijken. Daarmee vormt Ooststellingwerf een mooie mix tussen de Friese watersportgebieden en de Drentse zandgronden. In Ooststellngwerf zijn volop mogelijkheden voor recreatie. Rust, ruimte, natuur, landschap, cultuur, actieve of passieve recreatie, voor iedereen is er wel wat te vinden. De toeristische kern van de gemeente wordt gevormd door Appelscha en omgeving. Naast Appelscha zijn er echter nog diverse andere plaatsen de moeite van het bezoeken waard, zoals bijvoorbeeld het historische Oldeberkoop. Ook op gebied van watersport heeft Ooststellingwerf mogelijkheden. Door de gemeente voert namelijk een deel van de Turfroute via de Tjonger en de Opsterlandse Compagnonsvaart. Deze vaarverbinding stamt nog uit de tijd dat de turf in Zuidoost Friesland werd afgegraven en over water werd afgevoerd. Ook verschillende bruggen en sluizen zijn nog in stand gehouden. De Turfroute is een afwisselende route langs bos, heide, weilanden en door dorpjes. Langs de route zijn diverse aanlegmogelijkheden en voorzieningen gerealiseerd. De Turfroute is bevaarbaar vanaf halverwege mei t/m half september. Ook op zondag worden de bruggen bediend. Tekst: Gemeente Ooststellingwerf

Locatie De gemeente Kollumerland c.a. ligt in het noordoosten van de provincie Fryslân. Het is een aantrekkelijke woongemeente, waar ook bedrijven volop ruimte krijgen zich te ontplooien. Kollumerland c.a. bevindt zich op de grens van het woudengebied en het open terpengebied en kent hierdoor een fraai en afwisselend landschap. Kollum is het hoofddorp van de gemeente en vervult een belangrijke rol op het gebied van wonen, werken en winkelen in de regio. Landschap Dé plek om lekker te wandelen, te fietsen, te kanoën of te varen. Het gebied bestaat uit een gevarieerd landschap waar de grens tussen klei- en zandgronden vrijwel dwars doorheen loopt. De plaats Kollum ligt op de grens van het open weidegebied en de Friese Wouden. Hier gaat het landschap over van kleipoldergebied naar een meer gesloten elzensingellandschap in het zuidwestelijke deel. In het noorden van de gemeente ligt het Nationaal Park Lauwersmeer, een prachtig beschermd natuurgebied. Deze variatie in landschap geeft de gemeente een geheel eigen karakter in Noordoost Friesland. Toerisme Door de gemeente lopen twee vaarwegen vanaf het Friese Merengebied naar het Lauwersmeer. Met de aansluiting op de Lits-Lauwersmeerroute is Kollum bereikbaar voor zeilboten en de bruine vloot. Een jachthaven is aanwezig en er zijn aanlegmogelijkheden voor boten nabij het centrum. Het Lauwersmeer vormt de noordelijke grens van de gemeente en is een watersportgebied bij uitstek. U vindt in de gemeente prima viswateren met vissteigers, pingo’s en mooie kanoroutes. Via een uitgebreid netwerk van routebewegwijzering en informatiepanelen zijn aantrekkelijke fietsroutes te fietsen. Ook kent Noordoost Friesland een netwerk van Historische Wandelpaden. Oude paden zijn weer toegankelijk gemaakt voor de inwoners en toeristen. Op het gebied van de verblijfsrecreatie is er volop keus door de aanwezigheid van diverse campings, bêd en brochje gelegenheden en recreatiebungalows. In het Nationaal Park Lauwersmeer kan met in alle rust genieten van natuur en landschap. Bezienswaardigheden zijn o.a. de Oudheidkamer Mr Andreae te Kollum, het educatiecentrum Hammerslag te Westergeest, de Proefboerderij Kollumerwaard in Munnekezijl, het museum Fogelsangh State, expositieruimte It Lytse Slot en landbouwmuseum de Brink met het archeologisch steunpunt in Veenklooster. Wonen en werken Kollumerland c.a. heeft een belangrijke functie op het gebied van wonen. Het streven is naar een situatie waar iedere inwoner een goede huisvesting geniet. In de gemeente zijn op aantrekkelijke locaties bouwterreinen beschikbaar voor woningbouw. De gemeente biedt ondernemers ruimte voor de ontwikkeling en groei van hun bedrijfsactiviteiten. Zo is het bedrijvenpark Jumaheerd in Kollum een modern bedrijventerrein dat prima bereikbaar is en een goede uitstraling heeft. Ook kent Kollum een locatie die speciaal bestemd is voor de watersportgebonden bedrijvigheid. Deze is gelegen aan de Dwarsried dat via de Sylsterryd verbonden is met de Lits-Lauwersmeerroute. Tekst: Gemeente Kollumerland c.a.

Waar ligt het? Achtkarspelen is een middelgrote gemeente in het Noordoosten van Fryslân aan de grens met de provincie Groningen. Achtkarspelen ligt in de Fryske Wâlden. De gemeente telt ruim 28.000 inwoners verdeeld over elf dorpen. Landschap Dijkswallen en elzensingels zijn typische streekeigen landschapelementen in de gemeente Achtkarspelen. Het bijzondere landschap bestaat uit een netwerk van smalle beplantingen met inheemse bomen, struiken en kruiden, ook wel het unieke coulissenlandschap genoemd. Daartussen bevindt zich plaatselijk open water in de vorm van dobben en pingo’s. Verspreid over de gemeente liggen nog drie kleine heidevelden, herinneringen uit het verleden. De Mieden is een ca. 1.100 ha groot waardevol natuurgebied dat centraal in de gemeente ligt. Naast de houtwallen en elzensingels staan in de Achtkarspelen nog duizenden bomen die het groene karakter van deze gemeente bepalen. In de gemeente Achtkarspelen staan circa 17.000 straat- en laanbomen in de openbare ruimte. Circa 350 bomen binnen de gemeentegrenzen hebben een monumentale status. De gemeente Achtkarspelen kent een aantal unieke natuurgebieden - de Miedengebieden -. De Drogehamstermieden, Izermieden, Twijzelermieden, Surhuizumermieden, Buitenpostermieden en de polder Rohel zijn van die Miedengebieden. In 2006 is het gebied van de Noordelijke Wouden aangewezen als Nationaal Landschap. Het hele zuiden en oosten van de gemeente Achtkarspelen maakt deel uit van dit bijzondere Nationale Landschap. De Noordelijke Wouden is een gebied met bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten waar tot nu toe altijd goed op is gepast. In de Wouden liggen goed onderhouden elzensingels en houtwallen die in het gebied nog in een fijnmazig patroon voorkomen. Maar ook de uit de ijstijd stammende pingoruïnes, poelen en dobben zijn uniek. Toerisme Achtkarspelen kenmerkt zich door de elzensingels en houtwallen, die worden onderhouden door de boeren uit de regio. Een deel van de gemeente is aangewezen als Nationaal Landschap. Het is een prachtig gebied dat potentie heeft voor allerlei recreatieve ontwikkelingen. Noordoost Fryslân is met name interessant voor wandelaars, fietsers en ruiters. Maar ook dagjesmensen komen er aan hun trekken. De Kruidhof in Buitenpost is de grootste botanische tuin van West-Europa. Openluchtmuseum De Spitkeet in Harkema laat zien hoe men vroeger in deze streek leefde. 's Zomers zijn er allerlei evenementen zoals de profronde van Surhuisterveen. Wonen en werken Op het gebied van economische ontwikkeling, woningbouw en werkgelegenheid is de gemeente volop in beweging. De gemeente heeft drie economische kernzones aangewezen: Buitenpost-Kollum, Surhuisterveen-Harkema en het Prinses Margrietkanaal. Buitenpost is de halteplaats voor de sneltrein en stoptrein tussen Leeuwarden en Groningen. Het stationsgebied heeft de potentie om uit te groeien tot een centrum van zakelijke en bestuurlijke dienstverlening. Aan de andere kant van de gemeente liggen de plaatsen Harkema en Surhuisterveen. De bedrijven die daar zijn gevestigd kiezen voor deze locatie vanwege de uitstekende ligging aan de snelweg A7. Het Prinses Margrietkanaal doorsnijdt de gemeente van oost naar west. Langs het kanaal tref je veel watergebonden industrie aan. Tekst: Gemeente Achtkarspelen

Littenseradiel ligt in het Friese ‘Terpelân’ behoort tot het vroegst bewoonde deel van het Noord-Nederlandse zeekleigebied. Rond het jaar 500 voor Christus vestigden de eerste bewoners zich hier in de regelmatig door de zee overstroomde kuststreek. Om have en goed tegen het water te beschermen wierpen zij woonheuvels of terpen op. Deze tekenen zich nu nog af als lichte terreinverhogingen. De ondergrond van de 29 dorpen en bijna even zo talrijke buurtschappen wordt gevormd door zulke oude terpen. Sinds het jaar 1000 behoeden dijken land en bewoners tegen stormvloed en overstromingen. Vele oude dijken slingeren zich heel herkenbaar door het landschap, bijvoorbeeld de Slachte (ten westen van Kûbaard, langs Hidaard en Reahûs oostwaarts) en de dijk van de voormalige Middelzee (de Hegedyk tussen Jellum en Boazum). Het oude zeekleigebied is altijd welvarend geweest. Dat valt in dit bij uitstek weidegebeid af te lezen aan de talrijke grote boerderijen van het stelp- en kop-hals-romptype. Bijna ieder dorp telt statige herenhuizen en een beeldbepalende oude kerk. Imposante 11de en 12de eeuwse kerken in Romaanse stijl staan bijvoorbeeld in Jorwert en Boazum. Diverse fraaie dorpsgezichten, oude kerkpaden, talrijke dorpsvaarten, zeer verrassende elementen (de mummies in Wiuwert) en natuurlijk het weidse landschap nodigen uit tot rondtoeren en rondkijken. Tekst: Gemeente Littenseradiel

Littenseradiel ligt in het Friese ‘Terpelân’ behoort tot het vroegst bewoonde deel van het Noord-Nederlandse zeekleigebied. Rond het jaar 500 voor Christus vestigden de eerste bewoners zich hier in de regelmatig door de zee overstroomde kuststreek. Om have en goed tegen het water te beschermen wierpen zij woonheuvels of terpen op. Deze tekenen zich nu nog af als lichte terreinverhogingen. De ondergrond van de 29 dorpen en bijna even zo talrijke buurtschappen wordt gevormd door zulke oude terpen. Sinds het jaar 1000 behoeden dijken land en bewoners tegen stormvloed en overstromingen. Vele oude dijken slingeren zich heel herkenbaar door het landschap, bijvoorbeeld de Slachte (ten westen van Kûbaard, langs Hidaard en Reahûs oostwaarts) en de dijk van de voormalige Middelzee (de Hegedyk tussen Jellum en Boazum). Het oude zeekleigebied is altijd welvarend geweest. Dat valt in dit bij uitstek weidegebeid af te lezen aan de talrijke grote boerderijen van het stelp- en kop-hals-romptype. Bijna ieder dorp telt statige herenhuizen en een beeldbepalende oude kerk. Imposante 11de en 12de eeuwse kerken in Romaanse stijl staan bijvoorbeeld in Jorwert en Boazum. Diverse fraaie dorpsgezichten, oude kerkpaden, talrijke dorpsvaarten, zeer verrassende elementen (de mummies in Wiuwert) en natuurlijk het weidse landschap nodigen uit tot rondtoeren en rondkijken. Tekst: Gemeente Littenseradiel