Oerterp is in streekdoarp dat yn de lette Midsieuwen ûntstien is op in sânrêch oan de Binnenwei dy’t fan it suden fan Drachten nei it easten rûn. Dizze Binnendyk waard yn de beboude buert fan Oerterp al betiid Weibuorren neamd. Der lei yn de 17e ieu noardliker noch in buert, ûngefear op it plak wêr’t no de Foareker en Falom rinne. Westliker hjitte de Binnenwei Selmien en dêr stie yn elk gefal al fan de 13e ieu ôf de doarpstsjerke dy’t oan Sint-Petrus wijd wie.
Koart nei it midden fan de 17e ieu waard fan Drachten ôf nei it easten de Drachtster Compagnonsvaart groeven dy’t fierder nei it easten yn de Bakkefeanster Feart oergie. Oan dizze feart groeide noardlik fan Oerterp in twadde streek: Oerterp oan de feart. Foaral by it Oerterper Fallaat kaam in reedlik kompakte bebouwing oan de grins mei Smellingerlân.
Fan de tsjerke ôf gie in paad, de tsjintwurdige Tsjerkeleane nei dizze mienskip fan ferfeaners. De Tegenwoordige Staat van Friesland hie yn 1788 gjin each foar de feart: ‘Ten zuiden van den rydweg heeft men de Kerk, voormaals ter eere van St.Peter gesticht, en toen met een’stompen toren voorzien, als ook de meeste huizen, zeer aangenaam in ’t geboomte, met twee buurtjes Selmien en de Wy-of Weguurte, beide ten Noorden van dien weg. Ten Zuiden van dit Dorp heeft men de Buitenweg van Beetsterzwaag naar Bakkaveen.’
Oan dizze Bûtewei stie yn it begjin fan de 18e ieu in roggemole. De Mounleane ferbynt de Binne-en Bûtewei. Oan de Bûtewei is in streek fan buorkerijen groeid, wêrfan de stjelpbuorkerij op nûmer 3 út 1911 en de Victoria Hoeve, ek in stjelp, op nûmer 18 út 1910 yn fernijingsstyl, de opfallendste binne. De Roggemole is al lang ferdwûn. Oan de Mounleane is oan de doarpskant, mar doe bûten de kom fan it doarp, om 1920 hinne de earste folkshúsfesting fan de wenningstichting ta stân kommen: in rige lânarbeiderswenten wêrfan inkele mei krimp en skuorre op in rom hiem. Fan de nôtmole út 1872 ôfkomstich út Zaandam en dêr ‘De Zwarte Bruinvis’ neamd, stiet de bakstiennen romp noch hieltyd oan de Mounstrjitte, hoewol’t er troch roedebreuk sûnt 1925 bûten gebrûk is.
Oerterp is mei syn flink groeide doarpskearn oan wjerskanten fan de Weibuorren, de streek oan de feart,by it fallaat lâns en de agraryske streek oan de Bûtewei, in opfallend útienrinnend gehiel.
Mar it hichte en middelpunt is de âlde doarpstsjerke dy’t westlik fan dit alles oan it Selmien stiet. In streek dy’t ek oan de oare kant fan de grutte dyk Drachten – Easterwâlde trochrint.
De let midsieuske tsjerke jout oan de sichtkant, de noardkant, net folle fan syn histoaryske geheimen bleat. Krekt de súdlike kant fertoant noch oansjenlike stikken midsieusk muorrewurk fan foaral giele bakstien fan flink formaat. De noardlike muorre en it rjocht sletten koar binne om 1800 hinne fernijd, doe’t ek de finsters oanpakt binne. De brede spitsbôgefinsters yn de súdlike wand ha hiele fine roedeferdielingen. Oan de binnekant lit dy wand twa nisseregisters boppe elkoar sjen. Fan it meubilêr is de preekstoel út de 17e ieu. De sealdaktoer datearret lykas de tsjerke út de 13e ieu. Hoewol’t de tsjerke altyd in echte toer hân hat, is der yn 1766 noch in dûbele klokkestoel njonken boud.
Dizze is al in stik as wat kearen fernijd en hy draacht twa klokken út 1948.
Troch de ôfsidige lizzing fan de tsjerke hat it doarp gjin komfoarming hân, oant der hielendal oan it ein fan de 20e ieu troch grutskalige nijbou mei winkels, senioarewenten en soarchsintrum De Lijte reliëf yn it sintrum kaam. It is in heaks op de Weibuorren pleatste kyl fan stedske alluere mei in fjouwerkante romte fan in plantsoen yn it midden. Dêrfoar hie it doarp, nei de oarloch, ynearsten oan parallelstrjitten oan wjerskanten fan de Weibuorren, letter fierder nei it suden oant sels oan de Bûtewei ta en resint nei it noarden, grutte útwreidingen krigen.
