|

De Gaastmar


De Gaastmar
©: FrieslandWonderland

De Gaastmar is in frijwat isolearre lizzend wetterdoarp fan midsieuske oarsprong mei in nochal fersprate bebouwing dat leit tusken de Fluezen, mei de ynham it Piel en de Grutte Gaastmar yn. It doarp is mei alle kanten goed oer it wetter ûntsluten, mar op de gritenijkaart yn de atlas fan Schotanus út 1716 stiet gjin dyk, sels gjin paad oanjûn nei doarpen yn ‘e buert. Op dy kaart stiet op de igge fan de Fluezen de buert Westerend, no Vissersburen, neamd, en noardlik Oosterend, no Kleine Gaastmeer. Dêr tuskenyn noch de Woudburen.

De Tegenwoordige Staat van Friesland melde yn 1788: “een klein Dorp in ‘t Westen van Heeg, aan het Piel, een inham der Fluyssen. Onder dit Dorp behooren de buurtjes Oosterend, de Woudburen en Westerend aan de Fluyssen, alwaar veele Visschers woonen, en de aaken liggen, met welke de opgekochte meervisch naar Holland wordt verzonden.” Yn de 18e en 19e ieu hienen de ielfiskers en –handelslju fan de Gaastmar en Heech yn Londen in eigen lisplak.

Yn it sintrum is oer de feart in middelhege bôgebrêge slein. Dêr wurdt de romte markearre troch fjouwer gebouwen. Noard it kafee, in breed pân fan ien boulaach, yn it easten in opmerklike, mei stúkwurk fersierde stjelppleats, yn 1875 boud nei in ûntwerp fan A. Breunissen Troost en no it ûnderkommen fan de havenmaster. Yn súd de flinke kop-romppleats Attemastate út 1772 mei in ûnderkeldere foarein út 1869 en west in boerepleats mei in oerdwers pleatst foarein yn neorenêssânsestyl. De herfoarme tsjerke stiet wat efterôf oan in strjitsje mei fariearde bebouwing mei ûnder mear in notabele wenning. De tsjerke is in ynbannich, trijekantich sletten sealtsjerke út it begjin fan de 19e ieu mei in houten geveltoer.

Foar it noardwesten fan de doarpskearn wienen der yn 1962 plannen foar in wetterrekreaasjedelsetting oan de kant fan de Grutte Gaastmar. It wie al tsien jier letter dat dizze earste delsetting yn syn soarte yn Fryslân útfierd waard nei in stêdeboukundich plan fan Buro Bügel/Van de Dijk. Arsjitekt Hans Swanborn út Kedichem ûntwurp 56 rekreaasjewenten: uterst ienfâldige, grutte houten tinten.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân

© Foto voorblad: FrieslandWonderland
Lês mear

Relatearre ynformaasje


Foto’s




Nieuwe encyclopedie van Fryslân voor slechts € 29,90 incl. verzenden!

Bijna 8 kilogram aan kennis over Friesland! Wees er snel bij want op is op.

De Nieuwe Encyclopedie van Fryslân is een onmisbare aanvulling in de boekenkast voor iedereen die gek is van Fryslân en meer wil weten van deze provincie. Op 15 september 2016 verscheen de vierdelige encyclopedie die rond de 3000 pagina’s telt, 11.000 trefwoorden bevat en ruim 8 kilo weegt. De encyclopedie staat bomvol actuele kennis over Fryslân en is een echte pageturner geworden.

Voor al diegenen die dit standaardwerk over Fryslân altijd al hadden willen hebben! Nu voor een wel heel speciaal prijsje! Maar let op! Op = Op!