Nijewier
Nijewier is in terpdoarp dat krekt lyk as oare net besûnder âlde terpdoarpen yn Dongeradiel, sa as Ingwierrum en Nes, in rjochthoekige struktuer hat, mar hjirneffens is de terp dôchs wat heger.
Nijewier is yn de iere Midsieuwen ûntstien. De Nijwierster Opfeart dy’t om it kleasterterrein fan Sion (stichte om 1100 hinne) rjochting Peazens, hinne rûn, soarge foar de ûntsluting oer it wetter. De Tegenwoordige Staat van Friesland is hjiroer koart: “Niawier heeft eene kerk met een spits kloktorentje, en bevat 20 stemdraagende plaatsen. Onder dit dorp behooren de buurten Lutkewier en Berghuizen, gelyk ook Sion, weleer een Vrouwen Klooster van de Cistertienser orde, gesproten uit het Klaarkamster Klooster, en afgebroken in den jaare 1580; ‘t zelve heeft ook eene vaart naar de Paezens, en ligt dus wel ter reed en vaart.”
It kleasterterrein is noch te werkennen: fan de doarpskom ôf rint de tsjintwurdich mei wenningen beboude Singel om de súdlike marzje fan it gebiet hinne. Lytsewier is in groep buorkerijen by Wetsens; Berchhuzen is in noch lytsere agraryske delsetting noardlik fan de Peazens. Bebouwing hat foaral plakfûn om it wegenfjouwerkant om de terp hinne en op de paden dy’t om de terp hinne roaid binne. Fierhinne yn ‘e midden bestiet noch in iepen gerskampe dy’t earder ek foar it keatsen brûkt waard. Eastlik dêrfan is de grifformearde tsjerke oplutsen, in navenant romme sealtsjerke. De nei-oarlochske wenningbou hat net allinne oan de Singel, bûten de doarpskearn plakfûn, mar yn de lêste desennia ek op en oan de râne fan de terp.
De doarpstsjerke stiet net yn ‘e midden mar oan de eastlike râne fan de terp. Se is yn 1668 boud fan kleastermoppen fan de foargongster. Boppe de yngongspoarte is in stichtingsstien oanbrocht. It is in ienbeukich tsjerkje mei in trijekantich sletten koar en in westlike gevel dy’t yn 1811 opknapt is. By dy gelegenheid is in houten mei laaien dutsen tuorke mei in ynsnuorre spitske op de gevel pleatst.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
