Koarnjum
Koarnjum is in terpdoarp dat foar it begjin fan de jiertelling ûntstien is op in kwelderwâl eastlik fan de Middelsee. Súdlik fan de terp foarme de Koarnjumer Feart in wetterferbining mei de Dokkumer Ie. Ein19e ieu is de terp frijwat ôfgroeven, benammen oan de noardwestkant.
Oan de noardeastkant stiet al sûnt de Midsieuwen it Martenahûs. Yn 1584 waard Martenastate nei fernieling opnij boud ta in grut gebou fan fleugels. Ein 19e ieu wie it yn ferfal rekke. De lêste bewenner legatearre Martena oan it tsjerkebestjoer, dat de state yn 1899 ôfbrekke liet. Arsjitekt W.C. de Groot krige yn 1900 op opdracht om in lyts bûten te ûtwerpen en by de bou ek gebrûk te meitsjen fan aardige ûnderdielen fan de âlde state. De nije Martenastate is in miniatuerkastieltsje yn renêssânse-styl wurden. It is in L-foarmich wenhûs fan mar ien boulaach heech, mei aardich detaillearde trepgevels en in toer yn de oksel fan de fleugels, dy ‘t in sipelfoarmige spits hat. Skyldhâldende liuwen binne spoaren fan de âlde state, krekt as it alliânsjewapen mei opskrift út 1687.Om it stateterrein hinne steane beamsingels. Oan de noardkant fan it hûs leit it om in royale fiver hinne groepearre park, dat wol taskreaun wurdt oan Roodbaard. Oan de foarkant fan it park is yn1955 de yn1620 makke barokke poarte fan it Lânskipshûs yn Ljouwert, pleatst.
Yn ‘e midden fan it net ôfgroeven diel fan de terp stiet de herfoarme tsjerke, dy ‘t yn 1873 nei in ûntwerp fan F. Brouwer boud is op it plak fan de midsieuske Sint-Nicolaaskerk. De nije tsjerke hat in fiifkantige koarsluting, sydgeveltoppen, grutte finsters mei neo-goatyske trasearings fan getten izer en in geveltoer mei ynsnuorre spits. De tsjerke befettet noch iere 17e-ieuske ynterieurûnderdielen.
Súdlik fan de kearn fan it doarp waard yn de earste helte fan de 20e ieu lintbebouwing ûntwikkele oan de Martenaweg en nei de oarloch kaam der in nije wenwyk oan de westkant, de David van Goirlestrjitte en omjouwing.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
