Smelle Ie
Smelle Ie is in lyts streekdoarp dat syn romrofte ferline net ferriedt. De oarsprong hat it te tankjen oan in benediktiner kleasterstichting dy’t al foar 1250 plak fûn hat. It ‘Onser Lyewe Vrouwen Smelgeraconvent’ wie in dûbelkleaster, der wennen en wurken manlju en froulju. Nei 1400 is it noch altyd fan de benediktiner orde mar dan is it inkeld en allinne in frouljuskleaster.
Yn de 15e ieu slút it him oan by in herfoarmingsbeweging. De kleasterlingen sille harren mei de sielesoarch fan de tin befolke omjouwing dwaande hâlden ha. It plak wie keazen omdat der in nochal hege, noch altyd besteande, sânrêch lei tusken de feanen. Mei leechfean yn it westen, heechfean yn it easten, en boppedat flakby wetterlopen lizzend. It kleaster hat stadichoan it grûnbesit oan de wâlskanten útwreide en de kleasterlingen ha harren mooglik mei de ferfeaningen bemuoid. It kleaster luts allegearre aktiviteiten oan. De groeiende delsetting waard sels it haadplak fan Smellingerlân. Smelle Ie waard in belangryk merkeplak foar de wide omjouwing. De belangrykste jiermerk wie yn in oerienkomst (1453), dat in feilich reizgjen fan keaplju garandearre, fêstlein op de tongersdeis nei mid fêsten, twa of trije wike foar Peaske.
Yn de 14e en 15e ieu wennen de grytmannen yn dit doarp. Nei’t it kleaster yn 1580 slute moast, die bliken dat der hast 1200 hektare oan grûnbesit by hearde. It kleaster is nei de opheffing ôfbrutsen, mar argeologysk ûndersyk yn it hege kleasterkamp hat dúdlik makke dat de kleastertsjerke in dowestiennen gebou west is mei in wat ynspringend, rûn sletten koar. Fan dit wijde ferline is neat mear te merken. Der stiet sels gjin tsjerke.
Nei de gloarjetiid fan de lette Midsieuwen is it doarp krompen ta in streekdelsetting fan pleatsen en arbeiderswenningen. Mei by in haventsje oan it Smeliester Sân wat fertichting. Fan de santiger jierren ôf is it doarp lykas it tichtby lizzende De Wylgen troch forinzen ûntdutsen as rêstich wenplak by it drokke Drachten. Efter it kleasterkamp is oan de Sanding in rekreaasjeplak ynrjochte.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
