Westernijtsjerk
Westernijtsjerk is in streekdoarp dat mooglik yn de folle Midsieuwen ûntstien is op in kwelderwâl en tsjin in dykkompleks oan, de Hege Hearewei, as in nije (it “nij”yn de namme) delsetting by it folle âldere Marrum, wêr ta it faak as buert rekkene wurdt. De Romaanske tsjerke wiist op in nochal hege âlderdom. De tsjerkestichting wurdt wol yn ferbân brocht mei state Jepma of Jeppema, dy’t wilens ferdwûn is dy’t noardeastlik fan de tsjerke op in romme omgrêft en as tún ynrjochte terrein lei. De nije parochy soe troch de Jeppema’s befoardere wêze en de tsjerke op harren grûn boud, wêrtroch in sekere beskerming bestien hat.
De doarpsbebouwing leit súdwestlik fan de tsjerke. De tsjintwurdige, foaral agraryske bebouwing leit ferspraat by de Hege Hearewei lâns; by de bajonetbocht is der sprake fan wat fertichting, in streek dy’t yn it ferline wol Lutkeburen neamd waard. Yn de 17e ieu moatte der om de tsjerke hinne ek huzen stien ha. Jepmastate is nei alle gedachten oan it ein fan de 18e ieu ôfbrutsen. De Ljouwerterdyk dy’t om de bebouwing fan Marrum lutsen is snijt de terreinen fan de eardere state troch. Foar de tsjerke leit in grut parkearterrein.
De tsjerke mei trijekantige koarsluting is wijd oan Sint-Oswaldus. De tsjerke hat in sealdaktoer út de 15e ieu mei twa âldere klokken (1385 en 1405). It let Romaanske skip is yn de earste helte fan de 13e ieu mitsele fan âlde friezen. It koar is tagelyk oplutsen en fertoant op de hoeken mitsele kolonetten mei ringfoarmige kapitelen. De tsjerkekap is om 1500 hinne fernijd: it houten tonferwulf mei trekbalken is doe oanbrocht. It skip krige om 1800 hinne steunbearen en de finsters binne doe fan nije dagkanten foarsjoen. Tusken it evenwichtige meubilêr falle de 17eieuske hearebank, de barokke preekstoel en foaral de heech goatyske bankwangen op. Se binne snien mei moai detaillearre en útienrinnende briefpanelen en bekroaningen en binne út de earste helte fan de 16e ieu.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
