Tot 1979 was Hoogwoud een zelfstandige gemeente, waartoe ook plaatsen als Aartswoude, Abbekerkeweere, De Weere, Gouwe en Langereis behoorden. Ondanks het beperkte aantal inwoners (ongeveer 3000), mag Hoogwoud zichzelf een stad noemen. In 1414 kreeg de plaats namelijk stadsrechten. In 1289 werd Hoogwoud nog Hoechhoutswouder genoemd en in documenten uit 1396 staat de plaats beschreven als Hogherswoude. Lange tijd werd gedacht dat Hoogwoud de term ‘hoog’ heeft ter onderscheiding van een toen nabij gelegen Nederwoude. Er moet echter gedacht worden aan een hoger gelegen woudgebied dat bij Hoogwoud heeft gelegen.Een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Hoogwoud is de slag in de huidige polder Berkmeer. In de strijd tegen de Westfriezen sneuvelde in 1256 graaf Willem II van Holland. De graaf zakte door het ijs in het Berkmeer en was zo een gemakkelijke prooi voor de Westfriezen. Het lichaam van de graaf werd begraven onder een haardplaat van een boerderij in Hoogwoud. Zijn zoon, Floris V, deed er alles aan om zijn vader terug te vinden, zodat hij begraven kon worden in eigen gebied. In 1282 werd zijn vader gevonden en werd Hoogwoud door de Hollanders geplunderd en een groot gedeelte van de bevolking vermoord.Het rijke verleden van Hoogwoud is niet alleen aanwezig in een verhaal, maar ook in enkele fraaie monumenten. Het dorp heeft een achttiende- eeuws raadhuis en de kerk stamt uit de zeventiende eeuw, waarvan het doopvont afkomstig is uit de vijftiende eeuw. Ten noorden van het dorp heeft waarschijnlijk een kasteel gelegen dat rond 1429 is gebouwd. In de zeventiende eeuw is het kasteel echter verdwenen.Hoogwoud heeft ook een tramstation uit 1910. Deze halteplaats bevond zich aan de tramlijn tussen de dorpen Wognum en Schagen. In 1930 werd de tramlijn opgeheven.