Schagen is de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, gelegen in het oude gewest Westflinge, binnen de Westfriese Omringdijk. De gemeente telt ruim 19.000 inwoners en bestaat behalve uit Schagen uit de gehuchten Keinse, Tjallewal en Tolke en de buurtschappen ’t Wad, Grotewal, Lagedijk en Nes. Schagen wordt door de inwoners Skagen genoemd en staat in de omgeving bekend als Sikago. De plaats Schagen wordt in diverse teksten al genoemd rond het jaar 975. Er woonden toen 43 mensen. Het dorp stond toen bekend als Scagha. Rond 989 werd opgetekend dat Schagen zes hoeven overdroeg aan de abdij van Egmond. Het dorp was toen al een grotere kern van een aantal terpen in de omgeving. Daar was altijd veel water, mogelijk verwijst de naam Scagha daar ook naar. Die betekent zoveel als uitstekende punt.In 1415 verleende Willem VI stadsrechten aan het toen al flink gegroeide Schagen. In 1427 gaf Filips de Goede van Bourgondië Schagen in leen aan zijn oom Willem en aan Maria van Bronckhorst. Daarmee werd het een heerlijkheid waardoor het meer rechten kreeg dan alleen stadsrechten. Zo ontstond de mogelijkheid dat Schagen zeggenschap kreeg over de verschillende omringende plaatsen. Willem liet er een slot bouwen en trok daar in 1440 in. De kerk van Schagen werd in 1460 ingewijd. In de Gouden Eeuw bloeide Schagen nauwelijks. De stad kon pas later profiteren van de alom toegenomen welvaart maar haalde nooit die van omliggende steden als Alkmaar en Enkhuizen. Mede door inpoldering van het omringende gebied kwam de economische bloei van Schagen pas in de negentiende eeuw. Met name de veemarkt speelde daarbij een rol. Na aanleg van de spoorweg tussen Alkmaar en Den Helder in 1856 ontstond er afzetgebied voor de ambachtelijke nijverheid in Schagen. Maar in de loop van de twintigste eeuw zakte de welvaart langzaam in. Na de Tweede Wereldoorlog was de achteruitgang van de agrarische sector minder dan in andere agrarische gemeenten. Rond 1960 begon Schagen langzaam te floreren en in de jaren zeventig groeide de bevolking sterk.Bezienswaardigheid in Schagen is de Grote Kerk aan de Markt, een zeldzaam protestants voorbeeld van neogotiek. Ook de Rooms-katholieke Sint Christoforuskerk is neogotisch. Daarin hangt de oudste luidklok van Nederland, daterend uit 1478 en gewijd aan de missionaris Liudger. Verder is ook het herbouwde Slot Schagen met zijn authentieke torens de moeite waard, evenals het Regionaal Museum 1940 – 1945 en de museumboerderij Vreeburg. Gedurende de zomermaanden is in Schagen volop de Westfriese folklore te zien. Elke donderdag worden op de Schager markt oude ambachten tentoongesteld en nagespeeld. Hoogtepunt is de grote optocht met oude koetsen, klederdrachten en uiteraard muziek. Deze attractie lokt bij mooi weer veel toeristen. Bekend èn berucht is het Schager feest ‘Paasvee’. Dit oude feest draait om de veemarkt die op woensdag rond Pasen op het marktplein wordt gehouden. Nadat de ‘dikbillen’ waren verkocht dronken de boeren vanouds een borrel in de vele café’s die Schagen rijk was. Tegenwoordig blijft het niet bij een borrel. Vanaf twaalf uur wordt het drankverbod dat op Paasveemorgen van kracht is opgeschord en stromen de kroegen vol. Het feest trekt een talrijk publiek, niet alleen toeristen maar ook inwoners van omringende dorpen. De laatste jaren zijn op het feest nogal eens incidenten voorgekomen maar het Paasvee blijft desondanks onverminderd populair.Een ander festijn in Schagen is het Popweekend in het eerst weekend van augustus. Ook buiten de grote feesten blijft Schagen overigens een belangrijk regionaal uitgaanscentrum. Schagen wordt ook steeds populairder onder watersporters. In juli 2005 werd de Recreatiehaven Schagen geopend, ook wel bekend als de Passantenhaven Schagen. Hiertoe werd de oude, in verval geraakte beroepshaven omgebouwd tot een moderne jachthaven. Het beheer van de haven is door de gemeente uitbesteed aan watersportvereniging Jan van Ketel, die ook de oudere ligplaatsen aan de rand van de wijk Groeneweg beheert. De haven telt voorzieningen als douches en toiletten, walstroom en een trailerhelling met een breedte van vijf meter. Vanuit de haven zijn op korte afstand het Noordhollands Kanaal en het kanaal Schagen – Kolhorn bereikbaar.