Ik ben in het gelukkige bezit van een bootje. Niets bijzonders, ik ben ooit aan blijven hangen via een online veiling. Het is een oud speedbootje van Amerikaanse makelij. Toen ik de boot ophaalde bij het veilingbedrijf in Drachten was het nogal een teleurstelling. De kijkdag had ik namelijk laten schieten. Maar een paar likjes verf, nieuwe stoelen, een tweedehands tweetakt buitenboordmotor en een nieuw raam doen wonderen.

Inmiddels heb ik er al jaren plezier van. Het bootje ligt geduldig te wachten in het sloepenhaventje voor ons huis in Joure. Altijd klaar voor gebruik.

Vanuit Joure heb je een paar voor de hand liggende vaarroutes. Het rondje Goingarijp en Langweer. Op zomerse dagen is het een drukte van belang op deze routes. Je ziet vooral luxe sloepen en zo nu een dan een zeilboot(je) of een "superjacht".

De twee vaarroutes zelf heb ik nu wel zo'n beetje gezien. Ik maak er nu een gewoonte van om het anker uit te gooien. Liefst aan de oostkant van de Langweerder Wielen want daar is het ondiep en heb je een mooie stevige en zanderige bodem, wel zo prettig als je ook wilt zwemmen.

De laatste keer dat ik hier voor anker lag was het een prachtige nazomeravond in september. De zon zakte aan de overkant achter de horizon net als het toeristenseizoen, het was nagenoeg windstil en het water was kalm. Een enkel bootje was onderweg naar de haven en raakte uit zicht.

Net als je denkt de Langweerder Wielen helemaal voor jezelf te hebben hoor je iemand hallo roepen. Er vaart een luchtballon voorbij. Ja, daar had ik niet aan gedacht.

Gisteren was ik aanwezig bij een voorstelling van Floed. Dit is een openlucht theatervoorstelling rond het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer. De voorstellingen zijn van 22 september tot 7 oktober. Als je tijd hebt en houdt van openluchtvoorstellingen moet je zeker gaan. Ik heb ervan genoten.

Het Woudagemaal vormt het magistrale middelpunt van de locatie en het verhaal. Het verhaal gaat over de relatie tussen het water en het gemaal. Er is een wandeling uitgezet in de weilanden rond het gemaal, over de IJsselmeerdijk en door het gemaal zelf. Op meerdere plekken langs de route beelden dansers het water uit. De apotheose speelt zich af in en voor het gemaal met muziek en tientallen zangers en dansers. De lichtshow is indrukwekkend.

Pas na afloop krijgen we het programma op papier en kunnen we lezen wat we allemaal hebben gezien en beleefd. De symboliek van de voorstelling wordt daarmee, naar het schijnt, een stuk duidelijker. Hier en daar kun je namelijk een verzuchting uit het publiek horen in de trant van "aha... nu snap ik het" .

Persoonlijk voel ik niet zo'n behoefte om het luxe programmaboekje te lezen. Nou ja, misschien om de "cast" te achterhalen. Maar ik weet bijna zeker dat de naar mijn mening echte hoofdrolspeler, het Ir. D.F. Woudagemaal zelf, daar niet tussen zal staan.

Het is bijzonder hoe bepaalde herinneringen blijven hangen en zelfs decennia later nog steeds voelen als "de dag van gisteren". Dit heb ik met schoolreisjes van de basisschool. Ik kom hierop omdat het zoontje van een goede vriend van me vandaag op schoolreisje gaat naar Appelscha. De jongen zit in groep 5 van de basisschool.

Zelf heb ik hetzelfde reisje gemaakt in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Ik weet zeker dat het gebied van de kale duinen bij Appelscha er nog precies zo bij ligt als destijds.

Dit brengt me erop dat er een aantal plaatsen zijn in Friesland en omgeving die van oudsher populair zijn bij de Friese basisscholen als schoolreisje-bestemming. De kale duinen bij Appelscha, De zandverstuiving bij Bakkeveen, It Fiskershuske bij Peasens en Moddergat, de speeltuin bij Norg in het Drents-Friese Wold en niet te vergeten de waddeneilanden Schiermonnikoog, Ameland, Vlieland en Terschelling. Ik kan er sowieso een stuk of vier of vijf afstrepen als "gedaan".

Sommige dingen veranderen niet en elke dag worden er dus weer nieuwe herinneringen gemaakt in Appelscha en alle andere bestemmingen in de schoolreisjes hitparade.

Een ding is wel veranderd neem ik aan, de melkbus met ranja in de kofferbak van de touringcar.

In Friesland vind je honderden zeer oude begraafplaatsen. De oudste en vaak ook de mooiste vind je rond de talloze middeleeuwse kerken die Friesland rijk is. Voorbeelden zijn Aalsum (hoofdfoto), Wetsens, Bornwird, Foudgum, Brantgum en Oostrum. Deze middeleeuwse kerken staan op eeuwenoude terpen en zijn omzoomd door smeedijzeren hekwerken en boomsingels.

In het zuiden van de provincie zijn veel oude begraafplaatsen te vinden rond de tientallen klokkenstoelen die daar, bij gebrek aan een dorpskerk, zijn te vinden. Mooie exemplaren zijn te vinden in Dijken (foto's onder), Ouwsterhaule, Mirns, Rottum, Legemeer en Akmarijp (foto's onder) maar er zijn nog tientallen andere. Je kunt ze niet missen als je in het zuiden van Friesland bent.

Kerken en klokkenstoelen in Friesland hebben een ding gemeen, het Calvinisme. Deze kerkelijke stroming kun je moeilijk negeren als je een Friese begraafplaats betreedt. Je ziet het op de soms eeuwenoude grafzerken maar vaak ook bij de ingang van de begraafplaats. Je ziet meer of minder omfloerste uitingen en woorden die de oprechtheid, bescheidenheid en sterfelijkheid van de mens symboliseren. Doodskoppen, gekruiste zeisen, omgekeerde fakkels, uilen, zandlopers en slangen die in de eigen staart bijten. Niet mis te verstane woorden als "MEMENTO MORI" of "GEDENK TE STERVEN" voor de slechte verstaander.

Ik sta bij het zien van deze woorden en symbolen vaak een paar minuten stil bij het leven. Voel de aarde onder mijn voeten, de wind en de zon in mijn gezicht, mezelf in de cyclus van het leven. Laat dat nou net de kern van een trendy term als "Mindfulness"  zijn. Er is echt niets nieuws onder de zon.

Vandaag heb ik een leuke happening bijgewoond in Woudsend. De lokale dorpswandelroute werd onthuld en ik mocht zelf een van de laatste QR-bordjes ophangen bij gebrek aan een burgemeester. Er zijn door de Historische Kring van Woudsend in totaal zo'n veertig bordjes opgehangen door het hele dorp en er komen binnenkort nog meer bij. Bezoekers en toeristen kunnen de QR-code op de bordjes scannen met hun mobiele telefoon en krijgen daarmee toegang tot het omvangrijke dorpsarchief van Woudsend.

Woudsend heeft daarmee een nationale primeur te pakken. Nergens in Nederland is het lokale dorpsarchief een-op-een gekoppeld met de beleving van toeristen en bezoekers via een dorpswandeling met QR-code bordjes.

Ter gelegenheid werd in de Midstraat in Woudsend een zwaar beladen handkar tegenover een luxe sportauto geplaatst. Metafoor voor het verleden en het heden, de noeste arbeider van toen en de moderne toerist van nu.

Als de Historische Kring Woudsend haar werk goed doet komt de onthulling van de dorpswandeling, met foto's en al, ook vast weer in het dorpsarchief terecht. Op een of andere manier doet me dat denken aan het Droste-effect.

In april 1909 krijgt de afdeling Dronryp/Skingen toestemming voor het bouwen van een uitleenpunt, waar leden verpleegmateriaal konden lenen. Sinds 1956, toen de vereniging aan de Hearewei 30 een eigen kruisgebouw kreeg, opslagplek van materiaal voor het onderhoud van het kerkhof . Het is een van de weinige uitleenpunten uit begin 20e eeuw dat bewaard gebleven is. In 2021 werd het geheel gerestaureerd.

In 1875 wordt in Noord – Holland de eerste Kruisvereniging opgericht Op 15 oktober 1902 in Leeuwarden de Provinciale Friesche Vereeniging "Het Groene Kruis". Tien jaar is in vrijwel alle steden en dorpen in Friesland een plaatselijke kruisvereniging werkzaam. Ook in Dronrijp.

Het werk van de kruisverenigingen bestond uit het geven van voorlichting op het gebied van de hygiëne,  het bestrijden van epidemieën en volksziekten, het verplegen van zieken thuis en de zorg voor moeder en kind. Met het oog op de verpleging van zieken thuis worden uitleenpunten in het leven geroepen waar verpleegmateriaal kan worden geleend.

De pont over de Lijkvaart voert naar de jachthaven en naar de nieuwe Slachtedyk. De haven was vroeger grasland voor het vee en het hooi en hoorde bij de boerderij. Later was het in eigendom van Siebe van der Leij (boerenleenbank directeur te Akmarijp). De overtocht ging toen met de praam. In 1963 is het stuk land uitgebaggerd en nu is het een haven voor motor- en zeiljachten.

De veerpont werd tot ongeveer 1995 nog in Heeg gebruikt en is door de verplaatsing van de havenmond aldaar uit de vaart genomen. Daarna is hij over water naar Goingarijp gesleept en opgeknapt. De pont gaat vooruit door middel van een ketting die wordt aangedreven door een elektromotor. Om aan de overkant te komen of de pont naar je toe te laten varen moet je op de twee knoppen drukken, die respectievelijk onder en boven zitten. Na een paar seconden komt de pont in beweging, maar vóór je dit doet: kijk eerst of er geen boten willen passeren. De ketting komt namelijk omhoog als de pont gaat varen!

Op deze plek zijn in 1933 Albert en zijn vrouw Foukje Brink een bakkerij annex winkel begonnen. Op huisnr. 11 staat inmiddels een andere woning. “Altijd die heerlijke geur, vooral als er suikerbrood werd gebakken", herinnert een buurvrouw zich. Doordeweeks werden de bestellingen voor `bûtenùt` aan huis gebracht door zoon Hyltje. De inwoners in het `doarp` moesten het brood zelf halen, maar kregen dan wel als beloning een stuk `koarstekoeke` mee. Dit was een soort kruidkoek, waar de bakker de kanten van afsneed om weg te geven aan de klanten. Het werd daarom ook wel `kantkoek` genoemd.

De winkel en bakkerij waren het kloppend hart van het dorp. Albert en Foukje waren echte dorpsmensen en stonden altijd klaar voor de mensen van het dorp. Zo heeft Albert Brink zich ook vele jaren ingezet als voorzitter van Plaatselijk Belang. De bakkerij was ook een soort `doarpsromte`: met sinterklaas kon men sjoelen en ballengooien in de bakkerij. Deze traditie wordt nog steeds voortgezet, alleen is de plek veranderd.

Bakker Brink kreeg als eerste een telefoon. Als je wilde bellen kon je daar terecht, of de bakker kwam bij je langs als er een bericht voor je was. Je wist toen niet beter, zo was je opgegroeid en het werkte prima. Het huis bestond uit behalve de bakkerij, een woonkamer, een woonkeuken, een slaapkamer en een winkel. De kinderen sliepen boven op zolder.

De oven van de bakkerij werd in de beginperiode verwarmd door het verbranden van takken en turf. Later werd de oven verwarmd door middel van een oliebrander. De olie daarvoor werd opgeslagen in olievaten achter de bakkerij. In de oorlogsjaren was de bakkerij verduisterd en leerden onderduikers de dorpsbewoners schaken.

Het kerkje dateert uit 1770 en staat op de plek van een vorige kerk uit de Middeleeuwse tijd. Het eenvoudige kerkje is relatief jong (ongeveer 250 jaar) vergeleken met veel andere hervormde kerken in Fryslân. De kerk van Goingarijp valt onder de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Waarom in 1770 het oudere kerkgebouw werd vervangen, is niet bekend. Op een tekening, gemaakt in 1723 door Stellingwerf, ziet het kerkje er niet bouwvallig uit. De Hervormde Gemeente van Goingarijp vormde samen met het drie kilometer verderop gelegen dorp Broek een gecombineerde kerkelijke gemeente. De dorpen deelden de predikant. 

Tot in de twintigste eeuw werd de dominee van het ene dorp naar het andere dorp geroeid. Dat was een hele opgave, zowel voor de roeiers als voor de dominee zelf, vooral als het slecht weer was. Boven de ingang aan de zuidzijde van de kerk is een steen ingemetseld waarop te lezen staat: `De eerste steen deser Nieuwe kerke was gelegd door Frans Julius Johan van Eisinga aet 18 Kleinzoon van de heer Grietman Vegelin van Claerbergen`. De kerk heeft zes gebrandschilderde ramen, gemaakt door Ype Staak, een 18e eeuwse glazenier uit Sneek.

Dat deze ramen in goede staat bewaard zijn gebleven, zegt vermoedelijk iets over de moeilijke bereikbaarheid van Goingarijp in de 18e eeuw. Aan de westzijde staat de markante klokkenstoel. Daarin hangt de Salvatorklok die in 1527 is gegoten door Gerhardus van Wou uit Kampen, een van de bekendste klokkengieters uit de late middeleeuwen. Met een gewicht van 1135 kg is het de zwaarste klok in een klokkenstoel in Friesland. Het luiden van de klok was van belang voor de arbeiders als sein om op te staan en naar het land te gaan of om te gaan eten. Maar ook bij hoog water werd de klok ter waarschuwing gebruikt.

Vroeger was het luiden de taak van de schoolmeester, die er in 1834 nog 20 gulden per jaar mee verdiende. Momenteel wordt het uurwerk twee keer per dag opgewonden door vrijwilligers. Vandaag de dag wordt de klok nog geluid ter aankondiging van de kerkdiensten, bruiloften en begrafenissen. Elke oudejaarsdag komen dorpsbewoners bij elkaar rondom de klokkenstoel om beurtelings hangend aan het touw het oude jaar uit te luiden. Als je op het juiste tijdstip rond de kerk wandelt, is de klok op de hele en halve uren te horen met zijn mooie vérdragende klank.

Alle oude boerderij typen die in Friesland voorkomen, staan in en rond Folsgare, op het langhuis type na.

1. Kop Hals Romp boerderij  (Pastorie boerderij)

2. Kop romp boerderij  (Walma state)

3. Dwarshuis boerderij  (Scheender state)

4. Stelp boerderij  (Suderburen)

5. Gelede boerderij  (Carpe Diem)

Het langhuis.

De boer woont op de veenterp samen met het vee in een open ruimte onder één dak. De ontwikkeling van de boerderij gaat de volgende fase in, als de boer gescheiden van het vee gaat wonen. Het woonhuis is van de schuur gescheiden door het middenhuis, dat lager is dan het voorhuis. Daarachter de schuur, die in lengte varieert afhankelijk van het aantal stuks vee dat de boer heeft. Het hooi wordt naast de boerderij in de hooiberg opgeslagen. 

Het laatste langhuis met de bijbehorende hooiberg in Fryslân staat, volledig gerestaureerd, in het dorp Warten. Het is als museum ingericht ( bouwjaar 1725)